Zenbakia

Euskararen egoera Ipar Euskal Herrian

PDF formatuan eskaintzen da.

HITZAURRE GISA 59 ZKIA

Maria-Jose Azurmendi
BAT aldizkariaren 59. zenbaki honetan Ipar Euskal Herriko (IEH) euskararen egoerari buruzko lanak jasotzen dira, 58. zenbakian Nafarroa Garaiari (NAE = Nafarroako Autonomi Erkidegoa, ofizialki) buruz egin genuen moduan. Bi kasuetan ikuspegi orokorra eman nahi izan dugu, eta, horregatik, arlo ezberdinak lantzen dira, zenbaki gehienetan ez bezala. Normalean, arlo bereziak monografikoki Hego Euskal Herriko (HEH) Euskal Autonomi Erkidegoan (EAE) kokatuta landu izan dira; eta orain, aldizkarian oreka modukoa lortu nahi izan dugu. Zentzu horretan, aldizkariaren bilakaeran alderdi on asko ikus badaitezke ere, alderdi ez oso on bat behintzat badu: Euskal Herria (EH) bere osotasunean askotan ez aztertu izana, EHn egin diguten sailkapen politiko-juridiko-administratibo bera guk ere jarraitu izana. Horrela bada, BAT aldizkariaren 58. eta 59. bi zenbaki hauek beraien artean, eta baita aurreko zenbait zenbakirekin ere, osagarriak dira. IEHko euskararen egoera adierazteko mota ezberdinetako lanak jasotzen dira zenbaki honetan: ikuspegi globala eta berezia adierazten dutenak; besteen ikerketen emaitzak batzuetan eta artikulu-egileen beraien azterketak besteetan agertzen dituztenak; deskribapenak egiten dituztenen ondoan azalpenak ematen dituztenak; bilakaeran izan diren egitasmoak (hezkuntza edo kultura tradizional arloetan, adibidez); eta beste batzuetan, egungo egoeran sortzen ari diren egitasmoak (euskararen inguruan erakundetze eta instituzionalizatze publikoa, adibidez). Lan batzuetan batez ere alderdi positiboak azpimarratzen dira eta beste batzuetan alderdi negatiboak; zenbait gauza ziurtasunez adierazten dira, baina beste batzuk nahiko zalantzarekin; askotan hausnarketa aberatsak azaltzen dira; beste askotan gerorako irtenbideak edo esperantzak ere proposatzen dira. Lan guztiak dira beharrezkoak, ikuspegi zabala jasoz adierazgarri gertatzen direlako, nahiz eta hitzaurre gisako hau prestatzeko nahiko egoera konplexua, kontraesanekoa, eta zalantzazkoa adierazten duten. Euskararen egoera IEHn konplexua da, besteak beste, zerbait ulertzeko eta interpretatzeko alderdi eta ezaugarri asko, agian gehiegi, hartu behar direlako kontuan; adibidez: 1) Gaur egun azpimarratzen diren ideologi nagusiak: globalizazioa, neoliberalismoa, informazioaren garrantzia, konstrukzionismoa, autogestioa, indibidualismoa, produktibitatea, ekonomizismoa, inmigrazioa, hiritartasun eraikuntza berria, eta abar; eta horren nagusitzat hartu nahi ez badira ere, agerian daudenak: lekukotasuna, etnikotasuna, eskubideak orokorrean eta hizkuntzen edo nazioen eskubideak ere bai, hizkuntza komunitateak, identitatea, hiritartasuna, ...


EUSKARAREN EGOERAZ IPARRALDEAN: ZENBAIT GOGOETA SARRERA GISA

Jean-Baptiste “Battittu” Coyos
 


EUSKARAREN ERAKUNDE PUBLIKOA

Titto Betbeder
 


IPARRALDEKO EUSKAL KULTUR ERAKUNDEAK 16 UDABERRI DITU….

Pantxoa Etchegoin
Badu orain hamasei urte Euskal Kultur Erakundea sortua izan dela iparraldean, euskal kulturaren sustatzeko, ekintza propioak ahalan ezarriz (ondarea, ikusgarrigintza, euskarazko animazioak, erakusketak, programa bereziak, adibidez Kantuketan, Batekmila,...), eta elkarte desberdinek eramaten dituzten egitasmoak hurbiletik lagunduz. Gaingiroki, erran dezagun Euskal Kultur Erakundeak euskarazko adierazpenak bultzatzen dituzten egitasmoei ematen diela lehentasuna, ehun bat elkarte kide dituela, eta iparraldeko 146 herrik diruz sostengatzen dutela, Estatua, Akitaniako Kontseilua eta Pirinio-Atlantikoetako Kontseilu orokorrarekin batera.


HIZKUNTZA ETA NORTASUNA IPAR EUSKAL HERRIAN

Erramun Baxok
  Euskal nortasuna zer da? Galde honi erantzun bat emateko ikerketa bat egin da Euskal Herri osoan "Praktika kulturalak eta nortasun kolektiboak" (2004). Inkesta hau obralaritza handi baten ondorioa da. Eusko Jaurlaritzako prospekzio soziologikoen kabineteak, Euskal Kultur Erakundeak, Eusko Ikaskuntzak parte hartu zuten, Akitania-Euskadi fondoaren laguntzarekin, ikerketa talde zabal baten lanaren bidez: Iñaki Martinez de Luna, Larraitz Mendizabal, Igor Ahedo, Pantxoa Etchegoin, Xabier Itçaina, Terexa Lekumberri, ni neu, besteak beste. Lau mila inkestatuak ahantzi gabe. Lankidetza honek berak erakustera ematen du egitasmoaren garrantzia.


Bereizkeria berdintasunaren izenean

Paul Bilbao Sarria
    “Depuis plus de deux siècles, les pouvoirs politiques ont combattu les langues régionales. Certes, la république a accompli une oeuvre consideráble: la maîtrise de la langue française par le peuple, le recul des obscurantismes et de l’ignorance. Fallait-il pour cela nier les réalités culturelles et linguistiques de nos régions, au prix de la disparition de certaines d’entre elles .” (*1)


EUSKARAREN ETA EUSKARAZKO IRAKASKUNTZA

Aitor Sarasua


IRAKASKUNTZA ELEBIDUNA BAB-EN:

Eguzki Urteaga


EUSKARA IPARRALDEKO KOMUNIKABIDEETAN

Luzien Etxezaharreta
  1. AURRERAPEN GUTXI 25 URTEZ 2006 urteko irudia, komunikabideetan euskararen tokiari begira, hogei urte lehenagokoen antzekoa da. Ez da urrats nagusirik egin 1981eko udazkenean Euskara eta Euskal Kulturaren Jardunaldiak gertatu zirenetik. Orduan, Frantziako Gobernua sozialisten esku zela eta, euskararen ofizialtasuna eskatu zen, erdi hitzez hitzemana zen bezala, aldi berean eskatzen zela irrati eta telebista mailan “bi frekuentzien” bideratzea, bata euskaraz eta besta frantsesez. Ez da horrelakorik gertatu eta Euskal Kultur Erakundea 1990ean sortu bazen ere, herri mugimenduetatik atera ziren “euskal irratiek” dute, partez eta ahal mugatuekin, euskarazko irratien errealitatea aurrera eraman. Euskal Telebistaren onespena botere publikoengandik eta udalen arteko sindikaten laguntza errepikagailuen jartzeko, urratsak izan ziren, bainan Estatu frantziarraren esku diren “zerbitzu publikoek” guztiz aurrerapen eskasak baizik ez zituzten eskaini. Euskal Irratiak, Xiberoko Botzak, Irulegiko Irratiak, Gure Irratiak, eta Antxeta Irratiak egin duten Konfederazioaren urratsa ere bada, baina oraindik prekaritatea nagusi da, onespen ofizialak izan arren, finantzamendu iraunkorren arazoa beti pil-pilean dago. Prentsa idatzian ere, hogei urteren buruko egoera berdintsua da: Herria astekari euskaldunak darrai, irakurlegoaren apaltzeko arrisku nabariarekin, Berriak, Euskaldunon Egunkariaren ondotik ez du ere nagusiki euskaldunen irakurlegoa aldatu.


TXINAURRIAREN EKINA, OILARRAREN HANDIUSTEA

Aitor Renteria
  Frantziako eta Ipar Euskal Herriko botere publikoek hizkuntza politika plantan emateko engaiamendua hartu dute horretarako Euskararen Erakunde Publikoa sortuz. Frantziak, Akitaniako Eskualdeak, Paueko Kontseilu Nagusiak, eta Ipar Euskal Herriko Hautetsiek osatzen dute EEP.  


EUSKARAREN PRESENTZIA IPARRALDEKO KULTURA ADIERAZPENETAN

Jean Louis Davant
  1. TRAJERIA-PASTORALEAN Euskarak oso leku guti du Iparraldeko bizi publikoan, are gutiago Zuberoan. Hemen trajeria (pastorala) da denei eskainiriko euskal adierazpen nagusia eta kasik bakarra. Izigarriko garrantzia du gure lurralde txikian, eta oro har Iparralde osoan: urteko gertakizun handi bat dugu Eskiulatik Hendaiaraino. Haatik hegoaldean gaizki ezagutzen da. Iparraldekoak salbu, guti dira antzezpenetara joaten diren euskaltzainak eta unibertsitariak. Pastoral bat hegoaldera mugitzen delarik berdin, euskaltzain batek idatzia delarik ere.


“THE CASE OF BASQUE: PAST, PRSENT AND FUTURE” ARGITARAPENA (SOZILINGUISTIKA KLUSTERRA, 2006), “THE CASE OF BASQUE: FROM…

Soziolinguistika Klusterra


Lan giroko hizkuntza erabileran eragiten duten aldagaiak “ERALAN” ikerketa proiektua

J. Inazio Marko Juanikorena