Name: Quebec
SKU: 669
Availability: InStock

HITZAURRE GISA 40. ZKIA.

Aniztasuna goraipatu eta sustatu beharraren aldarria egiten da egun. Kultur aniztasuna eta hizkuntza aniztasuna. Anitz herriak eta anitz hizkuntzak, arazoak, ordea, berdinak. Horixe da burura datokidana esku artean duzun soziolinguistika aldizkari honek biltzen dituen edukiak aipatzerakoan. Izan ere, Quebec-eko frankofilo nahiz anglofiloek euren komunitatearen iraupena ziurtatzearren eskatzen dituztenak euskaltzaleok gure egingo genituzke ingelesa edo frantsesa, anglofono nahiz frankofono jartzen duen lekuan euskara, euskaldunak eta Euskal Herria jarriz gero. Dosierrak Quebec-en une honetantxe mahai gainean dituzten gai nagusiak bildu nahi izan ditu: batetik frantsesaren geroratzeari begira beharrezkotzat jotzen duten lege babesa, bestetik anglofonoek komunitate gisa bizitzen jarraitzeko aldarrikatzen dituzten eskubideak eta azkenik etorkinen fenomenoak Quebec-en duen eragin soziolinguistikoa. Hirurak dira biziki jakingarriak eta hirurek dituzte egungo Euskal Herriak haragi bizitan sentitzen dituen arazoak ulertzeko gakoak. Lege babesa eraginkorra izan dadin zenbaterainokoa behar duen jakiteko aski dugu anglofono nahiz frankofonoen eskaerei erreparatzea. Bestalde, etorkinen fenomenoak egoera soziolinguistikoan duen eraginaz Jean Dorion adituak emandako azalpenak guri zer datorkigun iragartzeko balio dutelakoan nago.

Frantsesaren lege-babesa Quebec-en, aurrerabideak

Oharra: Daniel Turp abokatu eta unibertsitateko irakaslea da. Frantses hizkuntza eta hiztunen eskubideen alde jardun da azken urteotan eta ekarpen ugari egin ditu. Hemen jasotakoa iaz Quebec-eko legebiltzarrari zuzendutako bi txostenen laburpena da. Txostenak eskuratu nahi dituenak jo beza honako helbide honetara: http://www.etatsgeneraux.gouv.qc.ca Hizkuntza eskubideak oinarrizko eskubideak dira eta lege babes gorena behar dute�». Honela laburbil liteke ondorengo lerroetan jasotzen denak. Daniel Turp abokatu eta unibertsitateko irakasleak aurten bi txosten igorri dizkio Quebec-eko legebiltzarrak gai hauek jorratzeko duen batzordeari. Oraingo honetan bi txosten horien edukia laburbiltzen ahaleginduko gara. Lehena Quebec-en hizkuntza eskubideek behar duten lege-babesari buruzkoa da, bigarrena, berriz, nazioarteko legedien aldetik behar duenari buruzkoa.

Quebec-en ingelesez hitz egiten duen hiztun taldearen eta ingelesaren beraren egungo egoerari nahiz etorkizunari buruzko kezkak

Oharra: Alliance Québec Quebec-en anglofonoen hizkuntza eskubideen alde lanean diharduen erakundea da. Hemen jasotakoa, berriz, Quebec-eko legebiltzarrari zuzendutako txostenaren bi zati besterik ez dira, egoeraren kokapena eta ondorioak biltzen dituena hain zuzen. Txosten osoa ezagutu nahi duenak jo beza honako helbide honetara: http://www.etatsgeneraux.gouv.qc.ca Quebec-en hizkuntza frantsesak gaur egun bizi duen egoerari buruzko kontsulta dokumentuak zera egiaztatzen du: frantses hiztunen komunitateak gorakada izan du Quebec-en. Frantsesa hitz egiten duten quebectarren kopurua (%94) inoiz baino handiagoa da eta Quebec-en bizi eta, ondorioz, hizkuntza frantsesekoak diren pertsonen portzentajea %82ra iristen da gaur egun. Quebec-eko hiztun ingelesen komunitateak, betidanik Quebec-en hazkundearen eta historiaren parte izan dena, arriskuan ikusten du gaur egun dituen hiztun kopurua nahiz Quebec-eko gizartean duen lekua babesteko gaitasuna. Guk zera eskatzen diogu Batzordeari: gure beharrak kontuan izan ditzala, XXI. mendean zehar indartzeko eta hedatzeko aukera izan dezagun.

Jean Dorionekin elkarrizketa

Montrealen jaio zen 1942an. Azken 6 urteotan Quebec-eko ordezkari nagusia izan da Tokion. Aurretik, 1976tik 1984ra Jacques Couture ministroaren (Inmigraziokoa) eta Gérald Godin ministroaren (Komunitate kulturaletakoa eta inmigraziokoa) aholkulari politikoa izan zen. 1984an, Gérald Godin ministroaren Kabineteko Zuzendaria izan zen, frantses hizkuntzaren Gutuna ezartzeko arduradunarena, alegia. 1985etik 1987ra komunitate kulturalen eta Komunitate Kulturaletako eta Inmigrazioko ministerioen arteko bitartekaria izan zen. 1989tik 1994ra bitartean, Tokiora joan aurretik, Montrealgo San Juan Bautista Elkarte ezaguneko Presidente Nagusia izan zen.

Euskal Herriko gaztetxoen hizkuntz egoera aztertzeko eredu orokorraren proposamena

1. Sarrera Euskal herriko gaztetxoen hizkuntz egoera aztertu eta balorapen hauek osatzeko ondoren aipatzen diren hiru lan izan ditugu zutabe. Batetik, Euskal Herriko 13-14 urteko nerabeei buruz egindako eta argitaratu den ikerlan bat dugu informazio iturri[1]; bestetik, informazio hori aztertzen laguntzeko V. Euskal Soziologia Kongresuko Hizkuntzaren Soziologia azpitaldean aurkeztutako gogoeta-lanaren eskemari (Olaso et al. 2001) jarraitu diogu; azkenik, Joxe Manuel Odriozolak egindako proposamen metodologikoaz (Odriozola 1995) baliatuko gara, gure eredua osatzeko.[2] Material horiek erabili ez ezik, zeregin honetan AMIA aztertze-eskema[3] ezagunaz baliatuko gara.

Ohar zenbait euskara normaltze aldera

OHARRA: Honako txosten hau Euskaltzaindiaren XV. Biltzarrean irakurri zuen egileak. Euskaltzaindiak Euskararen Herriari onura handia ekarri zion Euskara Batua aurkeztu zuenean, 1968an. Alderdi guztietako euskaldunek batak besteari ulertzea, euskara esparrurik jaso eta teknikoenetan erabili ahal izatea, norbere herrialdea baino gorago badela Euskal Herri bat ikustea, erdaldunek euskaraz ikastea, geroz eta estuagoak ziren euskararen mugak zabaltzea, eta, azken batean, euskara hizkuntza mailara jasotzea ekarri du Euskara Batuak. Euskarak bizirik irauteko ezinbesteko urratsa zen Euskara Batua, eta, zalantzarik gabe, bizigarri gertatu da. Baina hizkuntzak bizirik iraungo badu, bere osotasunean iraun behar du bizirik, eta hizkera estandarra edo Euskara Batua indartsu dagoen arren, hizkuntza osatzen duten hizkeretako bat besterik ez da, eta kontua zera da: gainbehera datozela gainerako hizkerak. Gainbehera dator haur hizkera, gainbehera gazte hizkera, gainbehera lagunarteko hizkera, gainbehera lanbideetako hizkerak edo argotak, eta gainbehera euskalkiak. Azken batean, beraz, eta esan dezagun argi eta garbi gainbehera dator oraindik euskara bera.

Elkartasuna eta estatusa hizkuntz jarreretan: euskararen erabilera aurreikusten?

SARRERA Hizkuntz plangintzaren arloan garrantzi handia eman zaie jarrerei. Komunitate linguistiko baten aldaketa soziala eragin nahi bada, gure kasuan hizkuntza minorizatuaren erabilera sendotu eta zabaldu nahi bada, hiztunen hizkuntz horrekiko jarrerak oso garrantzitsuak izango dira, aldaketa onartzea eta gauzatzea jarrera ona edukita errazagoa izango da eta. Horregatik, egoera linguistikoaren diagnosia egiten denean beti aztertzen dira hizkuntzarekiko eta bere aldeko plangintzarekiko jarrerak. Baina hizkuntz plangileek ez ezik psikologo eta soziologoek ere interes handia daukate hizkuntz jarreretan. Aldaera (dela dialektoa dela hizkuntza) batekiko jarrerak aztertuta aldaera hori egiten duten hiztunekiko dauden aurreiritzi eta estereotipoak azalarazten dira. Aldaera ezin da hiztunengandik banatu, haien adierazlerik argiena baita. Beraz, aldaerarekiko jarrera eta haren hiztunekikoa bat bera izango da.

Gainbegirada bat hizkuntz jarrerei Euskal Herrian

1. SARRERA Sen hutsari jarraikiz bederen bidezkoa da pentsatzea hiztun-talde baten edota hizkuntza baten aldeko jarrerak dituenari maizago antzemango zaiola hiztun horiekiko harremanetarako joera edota bizikiago ahaleginduko dela hizkuntza hori ikasten edota erabiltzen. Hizkuntz jarrerak eta horiek gizakiongan duten eragina soziolinguistikan eta gizarte psikologian dira aztergai. Eta oso aintzat hartzen dira gaur egun bigarren hizkuntzen irakaskuntzaren alorrean ere. Bi sail nagusi bereizi ohi dira jarrerak zer diren esatekoan (Agheyisi & Fishman, 1970). Batetik, izaera kognitiboko definizioak daude eta, bestetik, portaera izaerakoak. Lehenengo saileko definizioen arabera, jarrerak interpretatze-sareak edo eskemak dira, gizakiak edozein objektu edo egoera ulertzeko erabiltzen dituenak. Bigarren sailekoen arabera, berriz, jarrerak objektu edo kinadaren aurrean gizakiak ageri duen jokabideari edo erantzuteko moduari dagozkie. Badago, halaber, hirugarren multzoa gaineratzen duenik ere. Izaera sozialeko definizioek dute hor tokia. Eta aitzindari dira definizio horiek Psikologia Sozialaren historian, nahiz eta berehalakoan ahaztuak izan (Valencia & Echebarría, 1992).

Euskal komunitatearen bizindarra Gipuzkoako bost herritan

1.- Sarrera Datorren urtean hogei urte beteko dira Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) Euskararen Erabilera Normalizatzeko Legea onartu zenetik. Lege horrek herritarrei hizkuntza eskubideak aitortzen dizkie eta, era berean, hizkuntza normalkuntza lortzeko erakunde publikoen betebeharrak ezartzen ditu. Bestelakoak dira Nafarroa eta Iparraldeko marko legalak. Harrez geroztik, erakunde publiko gehienek hizkuntzaren normalkuntzari ekin diote, aurretik ez zuten borondate eta baliabideekin. Gizarte ekimenak, berriz, gogo eta indar berriekin euskararen normalkuntzaren alde jarraitu du. Zeintzuk dira, baina, egindako lanaren emaitzak? Hori da behin eta berriro hizkuntza normalkuntzan ari garenok geure buruari eta elkarri galdetzen dioguna. Eta ez da erraza izaten horretan ados jartzea. Euskararen egoerak hobera ala txarrera egin du azken berrogei edo hogei urteotan? Hobera egin badu, zertan eta zenbat aurreratu da? Zeintzuk dira euskararen indarguneak eta ahuleziak? Hemen ere, zenbat buru hainbat aburu. Oraintsu arte ez dugu eskuartean izan euskararen egoeraren berri emango zigun ikerketa globalik. Ez zen harritzekoa, beraz, hizkuntza normalkuntzaren prozesuari buruz hain bertsio desberdin eta kontrajarriak izatea, iritzi horiek uste subjektiboetan oinarrituak baitziren.

Zenbakia

Quebec

Bat aldizkarian argitaratu nahi?