Katalanaren normalizazioa

Hitzaurrea

Lankidetzaren ikuspegi holistikoa

Garapen bidean dauden herrialdeei laguntzeko asmoa duen hizkuntza lankidetzak zailtasun objektibo eta subjektiboak aurkitzen ditu bere lana arrakastaz gauzatzeko, hala ekonomiaren eredu globala nola hizkuntza nagusien ideologia eta premien inguruko motibazioen hierarkia. Bestalde, ohiko lankidetzak eremu sozioekonomikoa du lan-ildo nagusitzat eta, horretan, hizkuntza zurgarrien inguruko kezkak ez ohi du lekurik izaten. Zailtasun horiek nola gainditu hausnartzen da lerro hauetan. Horretarako, jardun-eremuari planteamentu holistiko batetik helduz, lankidetza mota ezberdinek ikuspegia ireki eta osa dezaten proposatzen da.

HIZKUNTZA LANKIDETZAREN DIMENTSIO POLITIKOAZ. Estatu plurinazional bati eta nazio pluriestatal bati begira

Gogoeta-artikuluak planteamendu politikoek, hizkuntza biziberritzearen aukeretan duten eragina esploratzen du. Botere politikoa estuki lotzen da garapen linguistikoarekin. Horrekin batera diskurtso politikoetan ageri den ongizatearen aldarria ere kuestionatzen du, izan ere, bada horren ulerkerarik jatorrizko hizkuntzen indarberritzea ere baldintza lezakeena, balizko ongizate hori identitate indigenarekin bateraezin ikusten duten pertzepzioak indargabetu ezean. Boliviako hizkuntza komunitateen eta Magreb zabalean errotutako amazigen kasuak gurutzatzen dira aurreko ideiekin, batzuekiko eta besteekiko hizkuntza-lankidetzak hizkuntza biziberritzeko estrategiei egin lekizkiekeen ekarpenak iradokiz. Herriok eskaintzen dizkiguten eredu interesgarriak aletzen dira bi ondoriotarantz: hizkuntza-lankidetzaren premia biziberritze estrategiei buruzko ezagutza metatzeko eta Hegoko kulturen eta epistemologien ekarpenaren garrantzia.

NASAK ETA EUSKALDUNAK ELKARRI BEGIRA

Hizkuntza-desagertze bizkor eta masiboari aurre egiteko eta mundu garatu, justu, duin eta orekatua eraikitzeko hizkuntza-lankidetza da irtenbide egokia eskaintzen duen estrategietako bat. Garabide Elkarteak eta Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedrak 2011n hasi zituzten harremanak Kolonbiako Caucako Departamenduko nasa herriarekin, hizkuntza-biziberritzeen prozesuetako esperientziak eta ezagutzak elkarrekin partekatzeko. Harrezkero, ibilbide laburra baina mamitsua garatu dugu nasek eta euskaldunek. Batetik, nasek zenbait biziberritze-estrategia, teknika eta metodo berreraiki dituzte euren kulturaren eta kosmobisioaren arabera moldatuz eta egokituz. Bestetik, euskaldunek, beste kulturak eta herriak ezagutu ahala aurreiritziak bazterturik, gure herriaren biziberritze-prozesuaz hausnarketa berregin dugu, globalizazioak ekarri digun neokolonialismotik ihes egin nahian.

NASA YUWE BIZIBERRITZE PROZESUA ETA HEZKUNTZA

Nasa Yuweren Hariak 2011n eginiko ikerketaren bitartez, argi ikusten zen seme-alabenganako hizkuntza transmisioa ia guztiz etenda zegoela Cauca Departamentuko Iparraldeko eskualdean: 4 urtetik beherako haurren %1k baino ez zuen hizkuntza hitz egiten. Horren aurrean, alarma guztiak pizturik, hainbat ekimen antolatu behar zirela jabetu ziren nasak. Artikulu honetan Garabide Elkartearekin batera zenbait irakasle euskaldunen lan boluntarioa zehazten da: irakasleak, hezkuntza arduradunak, hezkuntza laguntzaileak eta gurasoak trebatzea. Formazio prozesu horrek, hasierako aholkularitza eta trebakuntza saio puntualetik gaur egungo bi urteko formazio teknikoa antolatzera egin du jauzi. Bitartean, besteak beste, Ikastetxeko Hezkuntza Proiektua, Ikastetxeko Proiektu Kurrikularra, Urteko Plana, hizkuntza murgilketa metodologia, hizkuntza programazioa eta unitate didaktikoaren eraiketa bezalako kontzeptuak landu dira, teorian eta praktikan.

EUSKAL-NASA KOOPERAZIOA HELDUEN IRAKASKUNTZAREN ARDATZEAN

Zeelanda Berriko maorieraren biziberritze kasua ingelesezko eta nazioarteko literatura soziolinguistikoan geroz eta gehiago aipatzen den kasua da. XX. mende amaierara erabat ordezkatua izateko kinkan iritsi zen hizkuntza, XXI. mendean murgildu orduko, hiztun berri, jori eta autozentratuekin ari zaio erantzuten aurreko hamarkadetako ordezkatze joerari batetik, eta bestetik, hizkuntza biziberritze prozesuaren erronkei, eta ezin bestela. Gainditu beharreko ajeak ordea ez dira gutxi, baina ari dira, eta ez gaizki dirudienez, idazlan honetan ikusiko dugunez. Euskalgintzetako betaurrekoak jarrita gerturatuko gara gure antipodetan dagoen maorieraren ordezkatze eta biziberritze prozesuei begiratzera, haren argitan, gurea hobeto ikusi eta ulertzeko modua izan dezagun esperantzarekin.

MAORIERA, ORDEZKATZEA ETA BIZIBERRITZEA

Zeelanda Berriko maorieraren biziberritze kasua ingelesezko eta nazioarteko literatura soziolinguistikoan geroz eta gehiago aipatzen den kasua da. XX. mende amaierara erabat ordezkatua izateko kinkan iritsi zen hizkuntza, XXI. mendean murgildu orduko, hiztun berri, jori eta autozentratuekin ari zaio erantzuten aurreko hamarkadetako ordezkatze joerari batetik, eta bestetik, hizkuntza biziberritze prozesuaren erronkei, eta ezin bestela. Gainditu beharreko ajeak ordea ez dira gutxi, baina ari dira, eta ez gaizki dirudienez, idazlan honetan ikusiko dugunez. Euskalgintzetako betaurrekoak jarrita gerturatuko gara gure antipodetan dagoen maorieraren ordezkatze eta biziberritze prozesuei begiratzera, haren argitan, gurea hobeto ikusi eta ulertzeko modua izan dezagun esperantzarekin.

HIZKUNTZA-MUDANTZA EAEko IKASLEENGAN

ARRUE ikerlerroaren aztergaia da eskolako ikasleen euskararen erabilera, EAEko lurraldeetan. Artikulu honetan, ikasle-multzo bertsuaren erabilera bi ikasmaila ezberdinetan (LH4n eta DBH2n) aztertu da, analisi hori birritan errepikatuz: ikasle multzo bat 2011n eta 2015ean hartuz, batetik, eta bigarren ikasle multzo bat 2013 eta 2017an. Horrela, LH4tik eta DBH2ra bitarteko erabileraren luzetarako bilakaera (longitudinala) izan da aztergai, ikasleek adinean aurrera egin ahala erabileran aldaketarik (mudantza) ote duten ikusteko eta, izatekotan, aldaketa hori zerk suspertzen edo galgatzen duen ezagutzeko. Horretarako eremu soziolinguistikoaren, familiaren eta eskolaren baldintzak ez ezik, parekoen arteko sozializazioa ere hartu da kontuan.

Gasteizko Udalaren erabilera plana. Interes-taldeekiko elkarrizketa

Ikerketa honetan esploratu egin da hizkuntza plangintzan eta euskararen erabilera plan estrategikoen diseinuan Gizarte Erantzukizun Korporatiboaren eta management-aren zenbait metodologia aplikatuen bideragarritasuna. Asmo horrekin, Gasteizko Udalean Euskararen Erabilera Normalizatzeko Plana bektore gisa erabili da. Planaren gainean bidezko interesa duten taldeekiko elkarrizketa dialektiko-kritikoa proposatu da (stakeholder engagement), adostasunak, itunak eta estrategia lerrokatua lortze aldera. Gainera, ikerketak xede du, komunikazioan, lankidetzan, herritarren hautematean eta euskararen zeharkakotasunean oinarritutako interes-taldeen auditoretzaren (stakeholder audit) lehen pauso errealak ematea.

Euskarazko kazetaritzako ahozko elkartrukeak aztergai: baldintza komunikatiboen eragina solasaren antolamenduan

Lan honetan, euskarazko hedabideetako hainbat saiotan solasa bideratzeko era ezberdinak dauden ikusi nahi da, komunikazio ekintzan, elkarrekintzan, diskurtsoa ko-eraikitzearekin lotuta. Zehazki, euskarazko kazetaritzako berbazko elkartruke jakinen azterketa egingo da honako helburuarekin: komunikazio egoera zehatzetan agintzen duten baldintza komunikatiboen parametroen aldagarritasunak solasaren antolamenduan duen eragina aztertzea. Corpusa eratzeko euskarazko kazetaritzako hiru saio aukeratu dira; bi telebista saio: Azpimarra eta Herri People; eta irratsaio bat, zehazki Gaztea irratiko Dida saioa.

Hitzaurrea

Behategia. EUSKAL HEDABIDEEN BEHATOKIA abiaburuko bosturtekoa (2016-2020)

Euskal Hedabideen Behategiak bere lehen bosturtekoa burutuko du aurten. 2016aren hastapenetan abiatu zen proiektua hitzarmen baten sinaduran ardatz kronologikoa finkatuta, eta orduan oraindik ia inork ezagutzen ez zuen irudia sareratzeko lanak martxan jarrita behategia.eus atariaren bidez. Bost urteko lanaren ondorio da gaur egungo posizioa, erreferentzia bilakatu arteko ibilbidea. (Elkar)lanez osatutako bidea. Datozen lerroetan, Behategia deitzen den egitasmoaren abiaburuko bosturtekoaren nondik norakoak azaltzen dira. Sorreraren eta bilakaeraren xehetasunak jasota gera daitezen, baina baita herritar orok orain arte egindakoa ezagutu dezan ere: alde batetik, lehen emaitzak; eta, bestetik, aurrera begirako proiektuak. Halaber, 2016-2020 bitartean burututako jardueren zerrenda biltzen du azalpen testu honen azken atalak. Horiek izan baitira abiaburuko bosturtekoan egin ditugunak. Baina hau ez da hasiera besterik. Euskarazko komunikabideen inguruko ikerketak aurrera egingo du, elkarlanean etorkizunerantz.

Euskarazko komunikazioa lau hamarkada eta gero: irakurketa kritikoa

Lau hamarkada joan dira euskarak jauzi handia egin zuela komunikabideetara. Herri dinamikaren eta aldaketa politikoen eskutik hazkunde nabarmena gertatu da berrogei urtean, hala eskaintzan nola kontsumoan ere. Orain ezinbestekoa da denbora tarte horretan egindakoari begiratzeko: ez soilik egindakoaz ikasi beharra dugulako, baizik komunikazioak bizi duen eraldakuntzak, bilakaera soziolinguistikoak eragiten dituen egoerek, eta baldintza politiko berriek hori egitea eskatzen dutelako. Horretarako begirada kritikoa erabiliko dut, izandako arrakastei bezainbeste zailtasun, muga eta hutsuneei ere erreparatuz. Hiru eragile nagusitan jarriko dut begirada: komunikabideak, administrazioak, eta unibertsitateak.

Herri ekimeneko euskal hedabideak aurrera begira. Gogoeta baten lehen pausoak

Hekimen Euskal Hedabideen Elkarteak 2020ko urtarrilean gogoeta prozesua jarri zuen abian ondorengo urteetan sektorearen erronka nagusiei nola erantzun erabaki asmoz baina pandemiaren ondorioz prozesua eten behar izan genuenez, artikulu honetan emandako lehen pausoen emaitza baino ezin izan dugu aurkeztu. Ondorengo lerroetan beraz, martxoa hasieran Bartzelonara egin genuen bidaiaren laburpena egiten da, komunikazioaren eremuan eskarmentu handia duten Herrialde Katalanetako hainbat aditurekin izandako elkarrizketen sintesia. Testu hau ez da sektorearen gogoeta estrategikoaren emaitza, inola ere ez, baina bertan jasotzen diren ideiak, beste ekarpen batzuekin batera, baliagarriak izango zaizkigu ondorengo hilabeteetan berrartuko dugun gogoetarako.

Koronabirus pandemia eta online portaeren aldaketak (euskal) ekosistema mediatikoan

COVID-19ak osasun krisi larria eragiteaz gain, inplikazio sozial, ekonomiko eta politiko sakonak izango dituen aldaketa aroa ere eragin du. Komunikazioaren eremuan ere bai. IKTen erabilera masibo eta unibertsalizatuaren azeleratzaile izan da pandemia, eta komunikazio digitalizatua eta globalizatua ezaugarri dituen garaia da ordutik bizi duguna. Ziklo berriko ekosistema mediatikoa ziurgabetasun testuinguru betean dela idatzitako artikulua da honakoa, hiru galdera oinarri hartuta: Zer nolako komunikazio joerak gertatu dira mundu mailan 2020ko lehen hilabete gorabeheratsuetan? Euskal ekosistema mediatikoko joerak antzekoak izan ote dira? Eta euskarak zer nolako lekua izan du astinaldi hortan? Erantzun asmoz, nazioarteko adierazleak aztertu dira, euskal hedabide digitaletan nabarmendu diren aldaketak adierazi, eta audientzia gazte eta erabat digitalaren online portaerak ezagutu. Etorkizunean komunikazioaren panoraman kontuan hartzeko zenbait gogoetek osatzen dute azterlana.

Iraultza digitala eta ikus-entzunezko egungo zerbitzu publikoa: hizkuntza eta subiranotasun kulturala. Katalan eta euskal kasuak

Azken 15 edo 20 urteetan, gelditu egin da edo atzeraka egin du euskararen edo katalanaren erabilera sozialak. Haurren eta gazteen artean, bereziki. Iraultza digitalaren testuinguruan komunikazio ekosistemek izan duten errotiko eraldaketarekin batera gertatu da hori. Urte hauetan, eutsi egin zaio ikus-entzunezko eduki tradizionalen kontsumoari, hala nola irratiarenari edo lineako telebistarenari, baina ikus-entzunezkoak online banatu eta kontsumitzeko modu berriak agertu dira, indartsu, gainera. Banda zabal mugikorreko –5G– telekomunikazioen hedapen berehalakoak are protagonismo sozial handiagoa emango dio ikus-entzunezkoen industriari. Euskadiko edo Kataluniako gizarteen modukoentzat, agertoki horretan hizkuntza eta kultura politikak zehazteko, ezinbestekoa izango da eskumenak sendotzea, espektro erradioelektrikoaren erregulazioa kudeatu edo kokudeatzea, baita ikus-entzunezko sistema publikoa birsortu, eguneratu eta indartzea ere.

Komunikazioa eremu digitalean: daukaguna eta datorrena

Euskal Hedabideen Behategiak, Hekimen euskal hedabideen elkarteak eta EHU Euskal Herriko Unibertsitateko Nor ikerketa taldeak antolatutako Euskarazko komunikazioa 2020ko hamarkadan1 ikastaroaren barruan eta Leire Palaciosek (PuntuEUS) gidatuta teknologiaren betaurrekoak jantzita aritu dira Josu Azpillaga (CodeSyntax), Josu Aztiria (Elhuyar) eta Lorea Arakistain (PuntuEUS). Komunikazioa eremu digitalean: daukaguna eta datorrena izan dute aztergai. Jarraian bildu dugu saioan jasotakoaren lekukotza.

Komunikazioa inkomunikazio bihurtzen denean

Testu hau Euskarazko komunikazioa 2020ko hamarkadan EHUko udako ikastaroan “Euskarazko komunikazioa prentsa elebiduenan” izenburupean 2020ko irailaren 15ean Donostian egin zen mahai-inguruko kontakizuna da. Bertan parte hartu zuten Eduardo Iribarren Noticias de Gipuzkoa egunkariko zuzendariak eta Iñaki Soto Garako zuzendariak. Moderatzaile-lanak testu honen egile Elixabete Garmendia izan zen.

Aiaraldea Ekintzen Faktoria. Komunikazio proiektu bat izatetik, komunitate proiektu integral batera jauzi. Metamorfosi baten kronika

Zergatik bihurtzen da euskarazko hedabideak sustatzea xede duen elkarte txiki bat, banketxe bat sortu edo etxebizitza blokeak eraiki nahi dituen erabiltzaileen kooperatiba integral batean? Galdera horri erantzuteko saiakera egiten da artikulu honetan, egitasmoaren transformazioren atzean dagoen gogoeta azaldu eta bide horretan sortutako baliabide eta lan-filosofiaren berri emanez. 2016an itxitako gogoeta estrategikoaren ostetik, Aiaraldea Ekintzen Faktoria egitasmo berrituak euskalgintzaren esparru tradizionaletik harago egin, eta komunikazioa, kultura, aisialdia eta hezkuntza lantzeaz gainera, elikadura burujabetza, feminismoa, edo ekonomia sozial eraldatzailea lantzeko apustua egin zuen, hari berri hauek modu integralean lotuz hizkuntzaren normalizazioari. Norbanakoek eta hizkuntz-komunitateak bizitzeko behar dituen baliabideen ekosistema osatzea du xede orain proiektuak, euskara eraldaketa sozialerako tresna eta bide bihurtuta.

Hitzaurrea

Osasuna eta euskara: bidegurutzean

Artikulu honetan euskara osasun arloan ere bidegurutzean dagoela defendatzen da, eta paradigma-aldaketa baten beharra argudiatu. Legeaz harago, hizkuntza-plangintzak osasun jarduerarekin lerrokaturiko irizpideak bete beharko lituzke autorearen ustez: ebidentzian oinarriturikoa izan, pertsonengan ardazturikoa, eta ekitatezkoa. Horrenbestez, etorkizuneko edozein euskara-planak bete beharreko gutxieneko baldintzak azaltzen dira, eta zenbait neurri proposatu, euskara-plan eraginkor bat helburu. • Hitz gakoak: osasun-sistema, ekitatea, euskara, hizkuntza-plangintza

Hitzaurrea

Hiztun-elkartea, azal eta mami

Hizkuntza-soziologiaren esparruan sarri erabiltzen baina bakan lantzen den kontzeptua da hiztun-elkartea. Landu-arin egon arren, funtsezko kontzeptua da jakintza-alor honetan eta bere garapen praktiko den hizkuntza-plangintzan. Hiztun-elkarte kontzeptua (eta, bereziki, Sprachgemeinschaft terminoa) nondik eta noiztik datorren aztertu nahi dugu gaurkoan, lehenik eta behin: bibliografia soziolinguistikoan (eta, are lehenagotik, hizkuntza-filosofian eta hizkuntzalaritza historikoan) noiz, non eta nola erabili izan den. Nazioartean bide-urratzaile izandako hainbat adituk termino hori noiz-non, eta zer adierazteko, erabili izan duen aztertuko dugu horretarako. Mundu zabalean egoera soziolinguistikoak nabarmen aldatuz doazen heinean, hiztun-elkarte kontzeptuak zer garapen ezagutu duen aurkeztuko dugu bestetik. Bere definizio gehienak errealitate sozio-historiko jakinetan ainguraturik zeudela eta daudela ikusiko dugu bide batez. Horrezaz gain, euskararen egungo egoerari eta aurrera begirako babes-aukerei egokitutako aplikazio-hausnarketa eskainiko da artikuluaren azken partean.

Euskaltzaleen mugimendua eta Euskara elkarteen antolaketa mintzagai

2020ko Topaldiak Euskara Elkarteen mugimendua izan du aztergai, eta, bertan, batu ziren euskara elkarte ezberdinen antolaketa ereduen analisia jaso dugu testu honetan. Herri mugimenduen jatorrizko izaera zedarritu ondoren, elkarteen funtzionamendua hiru eremu ezberdinetatik aztertu ditugu: (1) pentsamendu kritikoaren lanketa, (2) taldeen egitura eta funtzionamendua eta (3) eragiteko estrategiak. Pentsamenduari dagokionez, soziolinguistika klusterretik eratortzen diren eztabaidak oso presente daude, beste haustura lerroekin uztartzeko bidea zabaltzen ari da. Bestalde, elkarte gehienek autonomia eta deszentralizazioa lehenesten dituzte, baina elkartearen ahultasuna ageriko da. Eragiteko estrategiei dagokionez, aldiz, ekinbide ezberdinak garatzen ari dira, bai harreman sozialen eremuan zein administrazioan.

Herritarren hizkuntza-aktibaziorako prozesu proposamena

2016-2019 urte bitarteko “Tokian tokiko hizkuntza-aktibazioa” ikerketaren emaitza da artikulu honetako edukia. Tokian tokiko herritarrak euskararen gainean aktibatzeko zein gako zaindu behar diren identifikatu ostean, aktibazio horretarako balizko prozesua zein izan litekeen landu dugu ikerketa horretan. Hain zuzen ere, balizko prozesu hori proposatzen dugu artikulu honetan. Alde batetik, proposamen hori osatzeko jarraitu dugun lan-prozesua aurkezten dugu, eta, beste alde batetik, aktibazio-prozesuari irudikatu dizkiogun lau faseetako zereginak deskribatzen ditugu. Eduki horiek guztiak tokian tokiko euskalgintza-jarduna berritzeko baliagarri suertatzea espero dugu, besteak beste.

Gizarte Mugimenduen Rola Gizarte Berrikuntzan (GB): Euskaraldia, Panoptiko Digital Gisa

Artikulu honek gai arantzatsu bat jorratzen du: Gizarte Berrikuntza (GB). Egun euskalgintzan diharduten gizarte mugimenduen rola eta heuren antolakuntza ereduak, baina bereziki, post-COVID gizartearen disrupzioek mahai gainean jarri dizkiguten erronka digital, urbano, eta politikoen aurrean, beraien estrategia orokorra zein izan behar duen zedarritzen saiatzen da artikulu hau. Ez da preskriptiboa, eta beraz are gutxiago izan da idatzia normatiboa edo dogmatikoa izateko. Hain zuzen, kontrakoa du xede nagusi: egungo errealitatea azkar irakurriz, GBtik eratorriak diren kontzeptu anabasa bat aplikatuz, iradokitzailea izateko bokazioarekin izan da sortua; ez tresneria zehatz bat edo beste proposatzeko (ariketa hori ez dagokio autoreari, eragileei baizik). Helburu horrekin jomugan, ‘action research’ metodologiarekin informazioa jaso eta landa-lana honelaxe burutua izan da 2020ko Otsaila eta Maiatzaren artean: (i) artikulu honek Euskaltzaleen Topaguneak autoreari Topaldia 2020an partehartzeko (2020ko Otsaila) egin zion gonbitean du abiapuntua eta ondorioz, (ii) Soziolinguistikako Klusterrak, BAT aldizkarian argitaratzearekin borobiltzen da, ikerketa-ekintza prozesuaren emaitzak plazaratuz. Tartean eragile estrategikoen erabaki eta ekintzen jarraipena aztertu da 2020ko Maiatza arte.

Praktika linguistikoak eta harremanak Euskal Herriko komunikazio publikoan

Euskara batua sortu zenean, iritzi oso kontrajarriak agertu ziren aldaera estandarraren inguruan. Urteen poderioz, joera oso bestelakoa izan da: geroz eta bateragarritasun handiagoa ikusten da gizartean Euskara batuaren eta euskararen aldaerak diren euskalkien artean. Hala ere, oraindik ere iritzi ezberdinak aurki daitezke aldaera bakoitzaren erabilera esparruen inguruan eta baita aldaera bakoitzaren nolakotasunaren arabera. Ikerketa honetan, hain zuzen ere, euskararen aldaera ezberdinen inguruko gaur egungo jarrerak jaso nahi izan dira hainbat esparruei erreparatuz: hizkuntzaren "naturaltasuna", "autentikotasuna", estandarizazioa, nativespeakerism-a, biziraupena, eta prestigioa. Hori horrela, lan honek agerian uzten du adostasuna herritarren artean ez dela erabatekoa eta zonalde geografikoen artean ere iritzi ezberdinak aurki ditzakegula. Batzuek esparru formaletarako bakarrik ikusten dute egokia aldaera estandarra; beste batzuek, aldiz, eremu guztietara zabalduko lukete, zenbait zonaldetan dagoen aldaera bakarrela dela jakitun. Ikuspegi hori, gainera, beste jarrera batzuetan ere ikus daiteke. Oro har, beraz, alderdi hauek mahai gainean jartzea du ikerketa honek helburu.

Euskara batuaren eta euskalkien inguruko jarrerak eta iritziak

Euskara batua sortu zenean, iritzi oso kontrajarriak agertu ziren aldaera estandarraren inguruan. Urteen poderioz, joera oso bestelakoa izan da: geroz eta bateragarritasun handiagoa ikusten da gizartean Euskara batuaren eta euskararen aldaerak diren euskalkien artean. Hala ere, oraindik ere iritzi ezberdinak aurki daitezke aldaera bakoitzaren erabilera esparruen inguruan eta baita aldaera bakoitzaren nolakotasunaren arabera. Ikerketa honetan, hain zuzen ere, euskararen aldaera ezberdinen inguruko gaur egungo jarrerak jaso nahi izan dira hainbat esparruei erreparatuz: hizkuntzaren "naturaltasuna", "autentikotasuna", estandarizazioa, nativespeakerism-a, biziraupena, eta prestigioa. Hori horrela, lan honek agerian uzten du adostasuna herritarren artean ez dela erabatekoa eta zonalde geografikoen artean ere iritzi ezberdinak aurki ditzakegula. Batzuek esparru formaletarako bakarrik ikusten dute egokia aldaera estandarra; beste batzuek, aldiz, eremu guztietara zabalduko lukete, zenbait zonaldetan dagoen aldaera bakarrela dela jakitun. Ikuspegi hori, gainera, beste jarrera batzuetan ere ikus daiteke. Oro har, beraz, alderdi hauek mahai gainean jartzea du ikerketa honek helburu.

ONGI ETORRI. Euskaltzaletasuna sendotzeko ekosistema komunikatiboa

2020ko udaberrian mundu mailan zabaldu den pandemiak gure biziak inarrosi ditu, gure suntsierraztasuna eta jendartean diren desorekak aurpegiratuz. Etxean konfinaturik, euskaraz bizitzeko, gozatzeko edo ikasten segitzeko baliabideak beharrezkoak izan ditugu. Eta bereziki horiek aterpetzeko espazioak ere. Eragile anitz edukiak partekatzen hasi dira molde erreaktiboan. Ipar EHan berean, «Etxean euskaraz» kanpaina abiatu zen eragile sozialen partetik eta erakunde publikoen babesarekin. Aspaldi lortu ez zen oihartzuna bildu zen. Eta asko ikasteko aukera ere. Etorkizunera begirako galderak pausatzen ditu: nola hedatu euskaraz bizitzeko baliabideak, behar duten pertsonen eskura iritsi daitezen? Larrialdi egoeran posible izan den lankidetza eredua errepikatzen ahalko litzateke molde antolatu, gogoetatu eta anbiziotsuago batean? Eta tresna bateratu bat sortzearekin, beste premia periferikoei erantzuten bagenie ere? Burutazio hauei erantzun batzuk proposatzea da lan xume honen helburua.

Euskara Tolosaldean: kartografia bat

Geldialdia: ezagutza gora, baina erabilera trabatuta. Atzerakada: arnasguneen galera nabarmena. Euskararekin lotutako adierazleek kezka sortu dute azken urteetan, batez ere eremu euskaldunetan. Zer gertatzen ari da? Azken hamarkadetan eskualde euskaldun batean izandako bilakaeraren analisia egin nahi du lan honek, informazio estatistikoa ustiatuta: Tolosaldea hartu da aztergai, eskualdeko 28 herriak, eta aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak gurutzatu dira, joerak eta horien oinarriak zein diren jakiteko. Euskal Herriko eskualderik euskaldunenetakoa da Tolosaldea, baina ñabardura handiak daude herri batzuetatik besteetara. Urteotako aldaketa soziolinguistikoei buruzko iritziak eta ikuspegiak datuekin kontrastatzea, helburu horixe du azterketa honek.

Tokiko komunikabideak hizkuntza biziberritzeko eragile: Ipar Euskal Herriko eta Yukatan penintsulako hiru kasu-azterketa apreziatibo

Hainbat ekimen daude abian mundu mailan jazotzen ari den hizkuntza galera azkar eta etengabea iraultzeko. Esaterako, hizkuntza gutxituak biziberritzeko ohiko tresnak dira tokian tokiko hedabideak; alde batetik, hizkuntza erabiltzeko aukera ematen baitute, eta bestetik, hizkuntza gutxituek ez duten prestigioa lortzen lagundu dezaketelako. Lan honetan Mexikoko Yukatan penintsulako eta Ipar Euskal Herriko hiru hedabide aztertu ditugu, yukatango maiera eta euskara sustatzeko sortu zirenak hurrenez hurren. Lanaren helburua hedabide horiek hizkuntza biziberritzeari egindako ekarpenak ezagutzea eta partekatzen dituzten ezaugarriak identifikatzea zen, eta horretarako, egitasmo horietako sortzaile eta esatariak elkarrizketatu ziren. Jasotako erantzunekin hizkuntza biziberritzeko hainbat ekimen- ildo eta joera interesgarri topatu dira, hizkuntza gutxituetako eragile eta kideentzako baliagarriak izan daitezkeenak.

Euskararen indarrak eta ahuleziak gaur egun Ipar Euskal Herrian: hizkuntza-bizindarra

Artikulu honetan gaur egungo euskararen bizindarra Ipar Euskal Herrian ebaluatzen saiatzen da. Helburu honetarako, ezaugarri eta adierazle sozial anitz sailkatzen dira: euskararen ezagutza eta erabilera mailak, funtzioak eta erabilera esparruak, hiztunen jarrerak, onarpen publikoa eta botere publikoen politikak, etab. Laburbilduz eta sinplifikatuz, euskararen bizindarra handitzen da, emeki-emeki baldin bada ere. Hitz gakoak: euskara, Ipar Euskal Herria, egoera soziolinguistikoa, hizkuntza-bizindarra, ezaugarriak, adierazleak, eragileak.

Zein lege babes hizkuntza politikarentzat Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan?

2000 hamarkadaz geroztik, euskararen aldeko anbiziozko politikak onartu dira Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Anbizio hori egunerokoan txertatzeko momentua heltzean, baina, talkak sortzen dira frantsesaren monopolioa antolatu duen ordenamendu juridikoarekin. Euskararen politikak babesteko, ezinbestekoa da lege erreforma bat. Erreforma horretarako euskararen ko-ofizialtasuna eta hizkuntza eskubideen aitorpena ez dira tresna erabilgarrienak. Bi printzipio horiek onartzeko, Frantziako identitate konstituzionala goitik behera aldatu behar litzateke. Egoera hori ikusiz, artikulu honek beste alternatiba konstituzionalak lantzen ditu, euskarari lege babes egokiagoa emateko. Tresna horiek botere publikoei inposatutako obligazio juridikoak dira, tokiko hizkuntzak Frantziako ondare konstituzional diren heinean. Euskararen lurralde estatus bat garatzeko ere, esperimentazio normatiboa martxan ezartzea aukera interesgarria izan daiteke. Hitz gakoak: Euskara, Lapurdi, Nafarroa Behera eta Zuberoa, ofizialtasuna, esperimentazio juridikoa.

Euskararen lekua goi mailako irakaskuntzan eta ikerketan Ipar Euskal Herrian (2010-2020)

Artikulu honetan aztertuko dugu zer leku duen euskarak Ipar Euskal Herrian goi mailako irakaskuntzan proposatuak diren formakuntzetan. Azken urteetan, hemen ikasten duten ikasleen kopurua beti goiti ari da eta orotara 6000 ikasle inguru dira, ikasketa gune frankotan banatuak. Euskal kostaldea gune erakargarria bilakatu da, bere formakuntza eskaintzaren hedatzen ari da eta leku frankotako ikasleak ikasketen egitera heldu dira. Gure aldetik, interesatuko gara euskarak duen lekuari eta horretarako formakuntza eskaintzaren azterketa bat proposatuko dugu, zehaztuz zer leku egina zaion euskarari. Hitz gakoak: Euskal Ikasketak, oinarrizko formakuntza, formakuntza jarraikia, irakasleen formakuntza, ikerketa.

Euskararen presentzia eta aukerak Iparraldeko unibertsitate-testuinguruan

Gaur egun, Iparraldeko unibertsitate-testuinguruan, euskararen presentzia urria bada ere, funtsean, Euskal Ikasketetara mugatuz, garatzeko aukera esanguratsuak dauzka, euskararen ezagutzak gora egin baitu 16-24 urtekoen artean eta sail elebidunetatik ateratzen diren ikasleen kopuruak gora darraielako, lurraldearen nortasun propioa agerikoa baita, ikasleen eskaera geroz eta handiagoa delako, eta, Iparraldeko unibertsitate-eskaintza garatzeko borondatea agertzen baitute bai erakunde publikoek bai gizarte zibil antolatuko ordezkariek. Baina, aukera horiek praktikara eramateko, ezinbestekoa da irakasleak euskaraz trebatzea eta mugaz gaindiko lankidetza sustatzea. Hitz gakoak: Iparraldea, unibertsitate-testuingurua, euskara, presentzia, aukerak.

Motibazio sozialaren printzak, ikastetxetik plazara

Zerk motibatzen gaitu euskara esparru sozial guzietan erabiltzeko, Ipar Euskal Herrian? Artikuluak galdera horren inguruko pistak eta korapiloak abordatzen ditu, ikastetxeetako eremu espezifikoan zein jendarteko eremu hedatuagoan kokatuz. Bide batez, erabileraren arloan Iparraldeko errealitatean bereziki funtzionatzen duten lanketak eta esperimentazioak partekatuz, eta Euskaraldia bezalako egitasmo zabalak lurraldean markatu duena hurbilagotik ezagutuz, aldi berean ikuspegi teknikotik eta aktibismotik begiraturik. Hitz gakoak: motibazioa, ikastetxea, plaza, komunitatea.

Hitzaurrea

Hitzaurre gisa

Eskuragarri dauden Deskargak:

Hitzaurrea

Eskuragarri dauden Deskargak:

Hitzaurrea

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-127

Eskuragarri dauden Deskargak:

Euskara eta irakaskuntzaren arteko hausnarketa

Euskara irakaskuntzan edo irakaskuntza euskaraz, nondik hasi nora joateko? ez dakit. Galdera horrek erantzun bat baino gehiago badu noski. Euskarak irakaskuntzan duen garrantzia edo euskarazko irakaskuntzak duen garrantzia desberdinak dira baina biak nahitaezkoak dira. Horri esker, hizkuntza eta hezkuntzak bat egiten baitute. Ikusiko dugu parekotasun, murgiltze edo Seaskan den eredu horiek helburu desberdinak dituztela, baina hiruek hizkuntza dutela bateratze puntua. Bestalde, euskara gaiak eredu horietan duen tokiari interesatuko gara, euskalduntze eta euskaraduntze prozesuei bereziki. Baina ohartuko gara hezkuntza eta hizkuntzak bat egiten dutela, egoera diglosiko honek eskaintzen digun egunerokoan hezkuntza behar dela hizkuntzaren biziarazteko eta hizkuntza behar dela euskaldunen hezkuntza biziarazteko. • Hitz gakoak: euskaldun, euskaradun, hezkuntza, hizkuntza.

Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza aniztasunaren mapa. Immigrazioko biztanleriaren jatorriaren araberako hurbilketa

Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren biztanleek hitz egiten dituzten hizkuntza guztiei buruzko datuak biltzeko ez da oraindik prozedura formal edo protokolorik ezarri. Eustatek soilik euskarari eta gaztelaniari buruz biltzen ditu datuak, eta, ondorioz, migrazio-mugimenduek sortzen duten hizkuntza-aniztasunaren berri jasotzeko aukerak bi dira: biztanleekin harremanetan, ikerketa kualitatiboak egitea, eta, bestetik, jatorriaren datuak aztertuz, biztanle horiekin EAE-ra etorritako hizkuntzak identifikatzea, betiere, jakinik, identifikazio hori hipotesi-mailakoa dela. Hala egin da EAEko Hizkuntza- aniztasunaren mapa egitasmoan, eta, artikulu honetan, azterketa horren emaitzak laburbildu dira. Azterlanean, jatorri atzerritarreko biztanleen jatorri-estatuetako hizkuntza ofizialak eta beste hizkuntza gutxitu batzuk hartu dira kontuan. Hitz gakoak: migrazio-hizkuntzak, hizkuntza ofizialak, hizkuntza minorizatuak, euskara.

Euskara eta immigrazioa EAEn

Atzerriko jatorriko pertsonen integrazio linguistikoa da gairik garrantzitsuena ikerketa soziologikoan, hala ere, testuinguru elebidunetan, EAEko bezalakoan, horrek gehitutako konplexutasuna adierazten du. Horrela, atzerriko jatorriko populazioaren euskararen erabilera ikertzen duten ikerketa oso gutxi dira. Artikulu honen helburua da 2018ko EABI inkestaren datu kuantitatiboak aztertzea, aldagai anitzeko teknikak erabiliz. Emaitzei dagokienean, alde batetik, euskara komunikazio hizkuntza bezala etxebizitzan erabiltzen duten atzerriko jatorriko pertsonen tipologiak deskribatzen dira, eta, bestetik, euskararen jakintza-maila nahikoa edo ona duten pertsonen tipologiak. Hitz gakoak: integrazioa, euskara, immigrazioa, EABI.

Jatorri atzerritarreko biztanleen hizkuntzak, hizkuntza-bizipenak eta -jarrerak Gipuzkoan

Gipuzkoako hizkuntzen mapa proiektuak jatorri atzerritarreko biztanleriaren hizkuntza-aniztasun handia jarri zuen agerian 2018an eginiko lehen txostenean. Hizkuntzei buruz informazioa jasotzeko protokolo zehatzik ez dagoenez, proiektu horrek hipotesi-mailan 120 hizkuntza baino gehiago hitz egin daitezkeela Gipuzkoan aurreikusi zuen, herrialdean erroldatutako biztanle atzerritarren jatorria aztertuta. Jatorri atzerritarreko biztanleen hizkuntzak, bizipenak eta jarrerak Gipuzkoan proiektuak horiengana hurbiltzeko ikerketa kualitatiboa egin du, ezagutzeko zein diren hizkuntza horiek, baita hiztunek euren hizkuntzekiko eta Gipuzkoan ofizialak diren euskara eta gaztelaniarekiko dituzten iritziak, jarrerak eta praktikak ere. Artikulu honetan, ikerketa horren parte bateko emaitzak eskainiko dira, alegia, hiztun-kopuru handiko taldeko kideen artean eta jatorrian gaztelania ofiziala dutenen taldean eginiko ikerketaren emaitzak. Hitz gakoak: Gipuzkoako hizkuntzak, immigrazioko

Migrazio erdalduna herri euskaldunetan: euskararekin eraiki duten harremana ulertzeko gakoak

UEMAko Iñaki Arregi bekari (2019) esker egindako lanaren ideia nagusiak jasotzen dira artikulu honetan. Azken hamabost urteetan udalerri euskaldunetara bizitzera etorri diren herritarrak aztertu dira ikerketan. Zehazki, jatorriz Euskal Herriz kanpoko herritar erdaldunak izan dira hizpide, eta euskararekin sortu duten harremanean arakatu da, bertan eragiten duten faktoreak eta sortu diren lotura motak. Faktore sozialek eta bizitza proiektuaren ezaugarriek garrantzia berezia dutela ikusi da, eta horren araberako tipologia bat proposatzen da euskararekin duten lotura ulertzeko. Hitz gakoak: migrazioa, erdaldunak, euskara, udalerri euskaldunak, arnasguneak, ikerketa kualitatiboa.

Euskara ardatz izanen duen jendarte kohesioa helburu, etorri berriei harrera eta kultur aniztasuna Bortzirietan

Immigrazioa eta euskara da gaia. Bortzirietako Euskara Mankomunitateak duela bi hamarkada ekin zien hizkuntza harrera eta migrazio prozesuen ondoriozko hizkuntza eta kultura aniztasuna lantzeari, dagozkion helburu eta jarduera esparrutik, hau da, euskararen biziberritzea lortzea eskualde mailan. Urteen joanean izan da bilakaerarik, bai gaia lantzeko ikuspegiari dagokionez, bai migrazioek eta gure jendarte kulturalki eta linguistikoki gero eta anitzagoek planteatzen dituzten erronkei erantzuteko bitarteko eta jarduerei dagokienez. Ibilbide dagoeneko luze horretan, bereziki erreparatu zaio mankomunitateko planetan gaia zehar lerro gisa lantzeak dakarrenari, abian diren zenbait egitasmoren azalpenean zertxobait sakontzen da, eta, aitzinera begira, euskara ardatz izanen duen jendarte kohesioa helburu, planteatzen diren erronka nagusiak begiz jotzen dira. Hitz gakoak: Etorri berriak, euskara, hizkuntza harrera, kultur eta hizkuntza aniztasuna.

Etorri berrien harrera integral baterako gako nagusiak, gutxiagotutako hizkuntzen testuinguruan

Abiapuntu gisa, hizkuntzen kudeaketa zein exogenoa den kultura-aniztasunaren kudeaketa ditugu, biak zeharkako gai edo lan-ildoak. Hain zuzen ere, gutxiagotutako hizkuntzen testuinguruek berezko ikuspuntua ekartzen diote kultura-aniztasunaren kudeaketari. Kultura-aniztasunaren kudeaketan, garrantzi handiko gaia dugu etorri berrien harrera. Baina, aipaturiko testuinguru soziolinguistikoak, berezko ikuspuntua ekartzen dio harrerari eta, zuzenki, mahai gainean jartzen du harrera integral planteamendu baten beharra, gutxiagotutako hizkuntzarekin loturiko harrera linguistikoa bere baitan harturik. Aldizkari honetan argitaratu genuen artikulu batean, harrera-eragile sozialen zeregina aztertu genuen, hizkuntzen trataeraren ikuspuntutik. Artikulu honetan, gaiaren inguruko ikuspegi zabalagoa erabili dugu. Hain zuzen ere, etorri berrien harreran integraltasuna bermatzeko beharra jarri dugu mahai gainean eta plan orokor baterako hainbat gako proposatu ditugu: printzipioak, estrategia, lan-ildoak, egitura eta baliabideak.

Nola berrezarri oreka ekolinguistikoa?

Artikulu honen hasieran hizkuntzen egoera globala azaltzen da, haien mehatxuei eta suspertzeari dagokienez, ondoren funtsezko gai bati heltzeko: nola lortu mendeko hizkuntzek bizirik irautea minorizatuak izan diren eta egun hizkuntza askoren helmuga diren eremuetan. Kontuan izanik leku oso eleaniztunetan hitz egiten diren hizkuntzak direla hizkuntza menderatzaileen presioari hobekien eusten diotenak, artikuluak planteatzen du estrategia jakin batzuen bidez (gaitasun pasiboa, ulergarritasuna, etab.) iritsi berri den aniztasuna baliatu daitekeela komunitate eleaniztun bat sortzeko, hizkuntzen dinamika aldatzeaz gainera aurre egingo diona hizkuntza menderatzailearen presioari. Hitz gakoak: Ordezkapen linguistikoa, elebitasuna, eleaniztasuna, migrazioak, aniztasun linguistikoa.

Ekintza-ikerketa partehartzailea euskararen hiztun aktibo bihurtzeko babesgune eta zubi-espazio

Euskararen hiztun aktibo bihurtu nahi duten hiztun gazteen mudantza-prozesua (Pujolar eta Gonzàlez 2013) erraztu dezaketen espazioetan jarriko dugu arreta. Ildo horretan, ekintza-ikerketa partehartzailea (Greenwood eta Levin, 2006) eginda burutu den Bilbo Handiko unibertsitate-ikasleen mudantza- prozesuak izeneko proiektua proposatu nahi dugu espazio gisa, eta erakutsi proiektu hori, eta burutzeko sortu den komunitate epistemikoa (Estalella eta Sánchez Criado 2018), mudantza-prozesuak errazteko espazioa izan dela berez, bai babesgune (Puigdevall, Colombo eta Puigdevall, 2019; Hernández, Iñarra eta Altuna, 2021, zenbaki honetan bertan) bai zubi-espazio (del Valle 2001). Espazio horrek, proiektuaren diseinua eta helburua bera kontuan hartuta, baldintza mesedegarriak eman ditu eraldaketa- prozesuetarako, bai hizkuntza-praktikei dagokienez (aktibazioa), bai pertsonen subjektibotasunei dagokienez, gazteek izandako hausnarketa kritikoaren prozesuari esker. Gazteen hizkuntza-ahalduntzerako eta eraldaketa-prozesurako funtsezkoak izan diren elementuak erakutsiko ditugu.• Hitz gakoak: gazteak, mudantza, ekintza-ikerketa partehartzailea, babesguneak, zubi-espazioak.

Gazteak euskararen eszenatokian: erabileraren auzia

Gazteak euskararen eszenatokian izeneko ikerketa-lanaren helburua gazteen euskara-erabilera zertan den ulertzeko gako batzuk azaleratzea izan da. Horretarako, lau herri aztertu dira: Zumaia, Gernika, Pasai Donibane eta Amorebieta-Etxano. Hizkuntza-errealitatearen azterketa hiru ardatzek gidatu dute, bai informazioa biltzean, bai datuak aztertzean eta ondorioak lantzean: ideologikoa (ideia, errepresentazio, diskurtsoen mundua), harremanei loturikoa (adinkideen erreferentzi taldeetako praktika) eta identitarioa (bizipenei loturikoa). Euskarak hiru dimentsio horietan duen presentzia/ausentzia aztertu nahi izan dugu. Zer diskurtso dute gazte horiek euskarari buruz? Zer pentsatzen dute beren esperientzia linguistikoaz? Zer iritzi dute euskalgintzari buruz edo hizkuntza-politikari buruz? Non dago euskara beren eguneroko praktiketan? Non da euskara haientzako erreferente diren esparruetan? Azkenik, zer lotura pertsonal dute euskararekin? Zer pisu du euskarak beren emozioetan, nork bere burua definitzeko eta agertzeko moduan? • Hitz gakoak: euskara, gazteak, hizkuntza-ideologiak, hizkuntza-praktikak, eta hizkuntza-bizipenak.

Babesguneak: euskal hiztun gazteak aktibatzeko aukera

Artikuluaren helburua “babesgunearen” nozioaz hausnartzea da. Kontzeptua D ereduko kirola izeneko proiektuaren (2016-2018) emaitza dugu, eta horren lanketak Euskara Kirolkide egitasmoari eman zion hasiera 2020an. Lerro hauek nozio horren garapen teorikoari eman nahi diete bide, behinbehineko izaera duten hainbat gogoeta plazaratuz. Artikuluan, nagusiki, hiru puntu landuko dira. Lehenik, babesgunearen kontzeptuari ikusten diogun aplikagarritasuna azalduko dugu. Horretarako, horren erabilerarako markoa ezarriko dugu aurrena, hau da, gure kasuan euskal hiztun gazteak eta, bereziki, euskal hiztun berriak. Ondoren, babesgunearen nozioaren genealogiaz arituko gara, kontzeptuak izandako garapenetik interesgarriak iruditzen zaizkigun ideiak azpimarratuz. Jarraian, kirol-arloan eta, bereziki, kirol-kluben esparruan babesgunearen kontzeptua garatzeko ikusten ditugun aukerez mintzatuko gara, D ereduko kirola egitasmoan izandako esperientzian oinarriturik. Testua borobiltzeko, eta ondorio gisa, egun babesgunearen nozioarekin lotuta antzematen ditugun zenbait erronka aipatuko ditugu. Hitz gakoak: euskara, babesgunea, gazteak, hiztun berriak, aktibazioa.

Taldean jardun, taldean hiztun

Praktika-komunitatea tresna egokia da hizkuntz ikerketarako, hiztun, talde eta gizarte-egituraren artean sortzen diren dinamikak aztertzen laguntzen baitu. Baina erabilgarritasun metodologiko horretaz gain, azken urteetan garatu ditugun ikerketa etnografikoetan, ikusi dugu praktika-komunitate horietan eta haien kideekin lan egiteak aukera ematen digula hiztun berriei hizkuntza-ohiturak aldatzeko prozesuan laguntzeko. Baita muda linguistikoa egiteko beharrezkoa den agentzia kolektiboa garatzen laguntzeko ere. Artikulu honetan kirol arloko praktika-komunitate batzuetan izandako esperientzian oinarrituko gara kirol eta hizkuntza praktiketan taldeak duen garrantzia ikusteko eta hikuntz identitate berriak garatzeko babesguneek izan dezaketen potentzialitatea proposatzeko. • Hitz gakoak: Praktika-komunitatea, Hiztun berriak, Muda, Nerabeak, Kirola, Babesgunea

Euskarabentura eta gazteen hizkuntza erabilera

Lan honetan EuskarAbentura espedizioko parte hartzaileen datuak aztertuko dira, espedizioak gazte hauengan duen eragina ikusi nahirik, erabileraren datuetan arreta jartzeaz gain, gaitasunaren eta jarreren datuei ere erreparatuz. Honela, parte hartzaileen euskararen erabileraren igoeran espedizioak eragina duela ikusiko dugu, baita honi dagokion arduran ere. Horrez gain, datuek erakutsiko digute gaitasunari nahiz jarrerei dagokien ezaugarri batzuek ere eragina dutela euskararen erabileran. Gainera, ikusiko dugu espedizioa bukatu eta urte erdira oraindik EuskarAbenturaren eragina mantentzen dela. Honela, esan daiteke proiektu hau onuragarria dela hizkuntza gutxituen “gure kasuan, euskararen” biziberritzeari dagokionean. • Hitz gakoak: Euskarabentura, erabilera, igoera, gaitasuna, jarrerak.

PULUNPA! Emozioetatik euskaraz

Pulunpa egitasmoa, Euskal Herriko Ikastolen Elkartean garatutako egitasmo pedagogiko integrala da, ikasleen arteko euskararen erabileran eta haien euskal kulturarekiko atxikimenduan eragiteko sortua. Ikastolen Hizkuntza Proiektuaren barnean kokatzen da eta Zirimola Ikastolen Aisialdi Proiektua du oinarri. Hizkuntza, emozioa, jolasa eta ludikotasuna hartzen ditu programaren ardatz, eta prozesuan bizi izandako emozioak baloratuta egiten zaio proiektuari jarraipena. Horrela, helburua du ikasleen adimen emozionala landuz, konpetentzia emozionalak euskaratik garatzea. Hori egiteko, etengabeko jarraipen eta ebaluazioa egiten zaion zortzi saio nagusiko programa proposatzen du, zeinetan, Euskal Herriko antzinako egutegia jarraituz eta solztizio bakoitzari ongi etorria emanez, ikaslea eten gabe konektatzen den euskaraz, euskararekin, norbera bere buruarekin eta ondokoekin. • Hitz gakoak: hizkuntza, emozioak, jolasa, ludikotasuna

Ikasleen motibazioa handitzea, euskararekiko atxikimendua hobetzeko bidea

Aspaldiko kezkak dira ikasleen hizkuntzarekiko motibazioa, hizkuntzaren ezagutza eta erabilera. Kezka horiei erantzuteko, gure ustez, ikerketa eta esku-hartzea elkarrekin bideratu behar dira. 2016-17 ikasturtean Nafarroan egindako DBH-ko ikasleen hizkuntza atxikimendua hobetzeko ikerketa eta esku hartzean ikasleen motibazioa eta hura elikatzeko egindako esku-hartzearen eragina aztertu genituen. Ikerketaren emaitzak abiapuntutzat hartuta, irakasleendako baliabideak berritzeko eta osatzeko beharra ikusi genuen hezkuntza zentroetan ikasleekin motibazioa eta atxikimendua lantzeko, alegia, esku-hartzea egiteko. Artikulu honetan gure ustez ikasleen hizkuntzarekiko motibazioa lantzerakoan kontuan hartu beharreko gako nagusiak jaso ditugu, aipatutako ikerketaren emaitza nagusiak laburbildu ditugu eta, azkenik, Motibazioa Sustatzeko Baliabideak blogean jasotako ibilbide eta jarduera proposamenen zergatia azaldu dugu. • Hitz gakoak: motibazioa, atxikimendua, Bigarren Hezkuntza, barne-gatazka, esku-hartzea, erabilera. Abstract. Students’ motivation

Hizkuntzaz besteko irakasgaietan euskararen ahozko erabilera indartzen

Artikulu honetan aurkezten den proiektuaren helburua izan da gelako euskararen ahozko erabileraren praktika onuragarriak identifikatzea eta haiek sustatzea. Hizkuntzaz besteko irakasgaiak erdigunean jarri eta arlo horietan ahozko erabilera indartzeko D ereduko hiru ikastetxeko irakasgaietako jarduerak grabatu dira bideoz, Lehen Hezkuntzako azken bi ikasturtetan eta Bigarren Hezkuntzako lehenengo zikloan. Proiektuan zehar irakas-jardueren grabazioak, haien azterketa eta irakasleen prestakuntza tartekatu dira. Fokua berbazko elkarrekintzan jarrita, eta irakasleekin elkarlanean, euskararen gaineko gogoeta egin da ikasleen ahozko adierazpidean eragiteko. Emaitzek agerian jartzen dute irakasleen prestakuntzak eraldaketa eragiten duela gelako jardueran, eta elkarrekintza-egoera aberatsagoak sortzen direla edukiak irakasteko orduan. Ikusitakoan oinarrituta, irakasleei beren irakasgaietan, haiek edozein direlarik, hizkuntza-irizpideak sistematikoki txertatzen laguntzeko gida bat eskaintzen da. • Hitz gakoak: ahozko euskararen garapena, hezkuntza eleaniztuna, irakasleen prestakuntza, bigarren hizkuntzaren irakaskuntza, hizkuntza-gaitasunak arloetan.

Europar Batasuneko hizkuntz politikak, praktikak eta diskurtsoak

Migrazioek, teknologia digitalen garapenak, globalizazioak eta beste gizarte aldaketa batzuek egunerokotasuna gero eta eleanitzagoa izatea eragiten dute. Testuinguru horrek galdera eta hausnarketa berriak eskatzen ditu: nola babestu eta sustatuko da tokiko berezko hizkuntza inguru eleanitzean? Zer funtzio beteko dute tokiko hizkuntzek, estatuetako hizkuntza hegemonikoek, ingelesak eta migratzaile eta turisten hizkuntzek? Nola egokituko dira euskara sustatzeko estrategiak mugikortasun handiko Europako gizarte eleanitz, ireki eta digitalera? Europako Batzordeko eta estatu kideen hizkuntz politika eta praktikak ezagutzea lagungarria izan daiteke hausnarketa hori bideratzeko: alde batetik, Euskal Herriko egoeraren alderdi batzuk bereziak izan arren, EBko beste hiztun komunitate batzuen errealitateak esanguratsuak eta argigarriak izan daitezkeelako, eta, bestetik, ezinbestekoa delako, gaur egun, EBko ikuspegia kontuan hartzea, Europako eragina gero eta nabarmenagoa delako tokiko politiketan. • Hitz gakoak: Europar Batasuna, hizkuntz politika, diskurtsoak, lingua franca, eleaniztasuna

Europako estatu post-sobietarren hizkuntzak: egoera eta erronkak (Errusia)

Artikulu honetan Errusiako Europako zatian hitzen egiten diren hizkuntzen egoera aztertzen da. Hasteko, XX. mendean zehar, Errusiako Inperioan eta Sobietar Batasunean, hizkuntza horiek jaso zuten tratamendua gainbegiratzen da, beren estatusa eta garaiko hezkuntza eleaniztunari buruz xehetasunak emanez eta, halaber, hizkuntzaren eta identitate etnikoen artean egin zuten lotura aipatuz. Ondoren, gaur egungo Errusiako hiru eremuetako hizkuntzak aurkezten dira: iparraldeko eta ipar-mendebaldeko Errusiakoak, hegoaldeko Errusiakoak eta Volga ingurukoak. Hitz gakoak: Errusia, Sobietar Batasuna, errusiera, hizkuntza gutxituak, hizkuntza politika.

Europako estatu post-sobietarren hizkuntzak: egoera eta erronkak (Herrialde Baltikoak, Ekialdeko Europako herrialdeak eta Hego Kaukasokoak)

Artikulu honek Europako post-sobietar estatuen hizkuntzak deskribatzen ditu, hots, Herrialde Baltikoenak, Ekialdeko Europako eta Hego Kaukasoko estatuenak. Herrialde bakoitzerako, tokiko hizkuntza nagusiaren estatusa eta egoerari buruzko datuak ematen dira. Aldi berean, errusierak duen presentzia eta garrantzia aztertzen da, eta Sobietar Batasuna desegin ondoko urteetan errusieraren ezagutza eta erabileraren bilakaera ikusten da. Horrez gain, tokiko hizkuntza gutxituak eta beren babesteko hartzen diren neurriak aipatzen dira, eta hizkuntza guztien presentzia irakaskuntzan erakusten da. • Hitz gakoak: Ekialdeko Europa, errusiera, hizkuntza gutxituak, hizkuntza politika.

Espainiako Estatuak berehalako ekintzarako gomendioak ezartzeari buruz EEUHEGren Adituen Batzordeak egindako txostenaren balantzea

2018an Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunak (hemendik aurrera Gutuna) 20. urteurrena ospatu zuen. Garai horretarako Gutunak monitorizatzeko prozesua aldatu zuen eta estatuen hizkuntza politika ebaluatzeko hainbat puntu aldatu ziren, besteak beste, txostena idazteko epea. Txosten horretan “berehalako ekintzarako gomendio” (BEG) batzuk zerrendatu behar dira eta Adituen Batzordeak BEGen betetze-mailari buruzko ebaluazioa egin eta emaitzak argitaratzen ditu. 2021eko martxoaren 31n, Europako Kontseiluak argitara eman zuen Espainiako Estatuak Gutunarekiko (2019) hartutako konpromisoak monitorizatzeko 5. txosteneko BEGen lehenengo jarraipen txostena eta artikulu honetan monitorizazio horren emaitzak laburtu ditugu. • Hitz gakoak: Hizkuntza politika; Espainiako hizkuntza gutxituak; hizkuntza politiken monitorizazioa; Europako Kontseilua; Hizkuntzen Europako gutuna.

Frantziar Estatuko hizkuntzen egoera gaur egun

Artikulu honetan Frantzia metropolitarrean bizi diren eskualdeetako hizkuntzak laburki azalduko dira. Kasik hogei bat dira. Gaur egungo aniztasun horren argazki txikia ematen da: hizkuntzen egoera, azken urte hauetako bilakaera eta eramaten diren hizkuntza politikak. Halere, azpimarratu behar da datuak, argibideak edo inkestak urriak direla oro har, eta homogeneoak ez direla. Halaber, lurralde ezberdin horietan botere publikoen eta gizartearen engaiamendua era askotakoa da. Aldiz, legegintza- kuadroa berdin-berdina da eta ez aldekoa, frantsesa da hizkuntza ofizial bakarra. Hizkuntza horiek denak arriskuan dira, baina ez hein berean. • Hitz gakoak: Frantzia metropolitarra, eskualdeetako hizkuntzak, arriskuan, egoera, bilakaera

Kalaallitsut gaur egun: Groenlandiako hizkuntza egoeraren bilakaera azken hamarkadetan

Inuitak Artikoan bizi diren jatorrizko herri bateko kideak dira: Alaskan, Siberian, Kanadan eta Groenlandian. Egoera oso ezberdinak bizi dituzte hizkuntzari dagokionez: ia desagertzeko zorian dago inuitera Alaskan eta Siberian eta, aldiz, Groenlandian biziberritze prozesu indartsua da abian. Artikulu honetan, batez ere, Groenlandiako hizkuntza eta jendarte egoerari erreparatu nahi diogu (biak ala biak zeharo lotuta daudelako), baina beste lurraldeetako egoerak apur bat ere hartuko ditugu kontuan. Izan ere, uste dugu, hein batean, groenlandiarrek azken 40 urteotan urratu duten bideak argi printzak ekarri ahal dizkigula guri eta munduko hizkuntza gutxiagotuei. Bidea, jakina, ez da perfektua eta argi-ilunak agertzen dira eta etorkizunari begirako kezkak ere bai. Horiek guztiak kontuan hartu behar dira eta euren ahalduntze politiko, soziala, ekonomiko eta kulturala ulertzeko gakoak ere aipatu gura izan ditugu. • Hitz gakoak: inuitera, biziberritzea, Groenlandia, kalaallitsut.

Hizkuntza Aniztasuna Sustatzeko Sarea (NPLD)

Hizkuntza Aniztasuna Sustatzeko Sarea, ingelesez Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD), 2007an sortu zen, eskualdeko edo eremu urriko hizkuntzen sustapenean ziharduten erakunde eta eragileak elkartu eta Europako politiketan eragiteko asmoz. Sare honetako kideak dira, besteak beste, Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Soziolinguistika Klusterra. 2007tik hona sarea garatu egin da, aldaketa asko egon dira bere barnean eta artikulu honek NPLDren ibilbidearen irakurketa bat egiten du. Epealdi ezberdinetan burutu diren ekimen esanguratsuenak aipatzearekin batera, Eusko Jaurlaritzak Sarean izan duen partaidetza ere jorratzen du artikulu honek. • Hitz gakoak: Europa; euskara; erakundeak; hizkuntza-politika; sarea.

Gizarte-eragileen saretzea Europan: ELEN

Hizkuntza gutxituen biziberritzean aritzen diren gizarte-eragileek beste hizkuntza komunitate batzuetako erreferentzietara jotzeko ohitura egon izan da azken hamarkadetan. Elkar-truke eta harreman horiek sendotuz joaten diren heinean, azpiegitura edo espazio komunak sortzeko beharra egoten da eta hori da European Linguistic Equality Network (ELEN) delakoa. Artikulu honetan egileak ELEN erakundearen hastapenak azaltzen ditu, aurrekaria izan zen EBLUL erakundetik hasita eta gaur eguneraino izandako bilakaera deskribatuz. ELEN-ek urte hauetan guztietan jorratutako lan-ildoak eta abian jarri dituen ekimenak ere aipatzen dira testuan zehar. Horretaz gain, Kontseiluak ELEN-en izandako parte hartzea ere hizpide du artikuluak. • Hitz gakoak: Europa; hizkuntza gutxituak; eragileak; saretzea.

Munduko hizkuntza-aniztasuna, gure ondare materiagabe nagusiari nola eutsi

Munduko hizkuntza-aniztasunari buruzko ezagutza zabaltzeko eta partekatzeko xedearekin sortu zen Euskal Herriko Unibertsitateko Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedra, 2006an. Denbora honetan jorratu dituen ildo ezberdinen berri ematen du artikulu honek, beti ere, hizkuntza- ondarea eta, batez ere, hizkuntza gutxiagotuak babesteko baliagarriak diren ekimenak garatzera bideratu izan direnak, bereziki, garapen iraunkorrarekin bateratzen diren hizkuntza-lankidetzaren eta hezkuntza eleaniztunaren inguruko ekimenak. Artikuluak nabarmendu egiten du eskolak duen erronka ondare materiagabe hori babesteko orduan, eta aldarrikatu egiten du tokian tokiko hizkuntzak biziberritzeko eta garatzeko irakaskuntza eleaniztunaren erdigunean izan behar direla, hizkuntza hegemonikoak eta atzerrikoak ere haiekin batera aintzat hartuta. • Hitz gakoak: hizkuntza-ondarea, hizkuntza gutxiagotuak, hizkuntza-aniztasuna, hizkuntza-lankidetza, garapen iraunkorra, eskola eleaniztuna.

Hizkuntza-biziberritzea eta aniztasuna Gasteizen: aniztasunean anitz

Gasteizko Udaleko Euskara Zerbitzuak hainbat ekimen garatu ditu hizkuntza aniztasunaren inguruan. Ekimen hauek hiri barneko (adib. AnHitzak, Auzoko, etab.) eta kanpoko aniztasuna (adib. HIGA) sustatzea izan dute xede eta udalerriko Euskara Sustatzeko Ekintza Planaren testuinguruan kokatzen dira. Artikulu honetan ekimen horien testuingurua azaldu, horietako bakoitzak emandakoa eta hortik ikasitakoa, eta aurrera begira sortutako ideia gakoak partekatzen dira. Hau honela, egileen ustez, etorri berrien (hizkuntza) harrera-prozesuan eragitea, ikuspegi holistiko batetik lan egitea eta zeharlerrotasunean sakontzea, hizkuntza ekologiaren diskurtsoa zabaltzea eta eleaniztasunaren apologia egiten jarraitzea dira ardatzak. • Hitz gakoak: hizkuntza-aniztasuna; harrera; ekimenak; udalerria; ekintza-plana.

Erakundeen komunikazio publikoaren egokitzapena pandemiaren lehen hilabeteetan

COVID19aren pandemiaren agerpenaren lehen hilabeteetan komunikazio publikoa egiten duten denetariko erakundeek beren jarduna egokitu behar izan zuten osasun krisiak eragindako salbuespenezko baldintzetara. Artikulu honetan komunikazio ardurak dituzten pertsonen bizipenetan oinarrituta aztertzen dira erakundeetan gertatutako aldaketak, arreta berezia jarriz hizkuntzen erabilerari eta hizkuntza gutxituaren kudeaketari. Bat-batean heldutako krisi egoerak proban jarri ditu erakundeen komunikaziorako prozedurak eta gaitasunak. Komunikazio-lanak erakunde bakoitzaren barruan jokatzen duen papera eta duen garrantzia agerian utzi du eta luzaroan iraungo duten aldaketak eragin ditu. • Hitz gakoak: Komunikazioa, Pandemia, Hizkuntzak, Euskara.

Hezkuntza soziolinguistikoa. Euskal Herrian han eta hemen dauden material eta baliabideen bilketa, azterketa eta sailkapena

Lan hau Euskal Herriko gazteen profil soziolinguistikoan identifika daitezkeen bi ahulgunetatik abiatzen da: ezagutza eta erabileraren artean dagoen desoreka eta aurreiritzietan eragiteko beharra. Adituek soziolinguistikari eta hizkuntza-ekologiari buruzko hausnarketak egiteak eta ezagutza zientifiko hori ikasleei transmititzeak positiboki eragin dezakeela defendatzen dute. Era berean, maila ezberdinean, EAEko, Nafarroako, zein Ipar Euskal Herriko curriculumek ere lanketa hori egitea beharrezkoa dela ezartzen dute. Gauzak horrela, gure ikerketa-lanaren helburu nagusiak; Euskal Herrian soziolinguistika eta hizkuntza-ekologia Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eta Batxilergoan lantzeko dauden materialak eta baliabideak biltzea, horiek aztertzea eta sailkatzea, hezkuntza-komunitateko askotariko eragileek gaion lanketaren errealitateaz dituzten pertzepzio eta iritziak ezagutzea, eta osatutako sailkapena hezkuntza-komunitatearen eskura ipintzea dira. • Hitz gakoak: Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza, Batxilergoa, soziolinguistika, hizkuntza-ekologia, materiala, baliabideak.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Euskararen marka: marketinetik hizkuntza plangintzara

Euskararen marka-irudiaren azterketa da ikerlan honen muina. Markagintzaren alorretik datorren eremu kontzeptuala hizkuntzaren eremura ekartzea izan da lehenengo urratsa: hizkuntza markagintzaren kontzeptuari gorputz teorikoa ematea, alegia. Ondoren, focus taldeen teknika kualitatiboa erabili da oinarri teoriko horretan sakondu eta fase kuantitatiboa (inkesta) diseinatzeko urrats arakatzaile gisa. Azkenik, euskararen marka irudiaren argazkira heltzeko, makroinkesta bat egin da Euskal Herri osoan. Hizkuntzek ere badute bere irudia, badituzte inguratzen dituzten marko asoziatibo eta gogo-loturak. Hizkuntza politika eta plangintzan markagintza eta marketinetik datozen jakintzak baliatzeko oinarria jartzea da lan honen proposamena. • Hitz gakoak: markagintza, hizkuntza, marketina, euskara, hizkuntza-plangintza.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Kulturaren eragina hizkuntzaren biziberritzean. Behin-behineko ondorio batzuk

Artikulu honetan hizkuntza eta kulturaren arteko uztarketaz jardungo da, hizkuntzaren biziberritzeari begira garrantzitsuak izan daitezkeen gakoak eskaini ahal dituelakoan. Hein honetan, azken urteetan egin diren ikerketetan oinarrituta, artikuluan zehar gaiaren gaineko garapen teoriko bat egiten da lehenik, amaieran eredu bat proposatzeko asmotan. Antropologia, neurozientziak, hizkuntza- -antropologia eta hizkuntzaren biziberritze prozesuan oinarrituko gara honetarako. Funtsean, biziberritzeari dagokiola hausnarketa bide berri bat zabaltzea da helburuetako bat. Azkenik, ondorioztatuko da hizkuntzaren biziberritzean funtsezkoa dela hizkuntza kultur testuinguru batean lantzea, aukera honek hizkuntzaren erabilera areagotu dezakeen heinean. • Hitz gakoak: Hizkuntzaren kultur testuinguraketa, Hizkuntza antropologia, Soziolinguistika, Hizkuntzaren biziberritzea.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Zumaian ELE aplikatzeko oinarriak

Eragin Linguistikoaren Ebaluazioa indarra hartzen ari da azken urteotan, eta 179/2019 dekretu berriak ezustean harrapatu ditu udal asko; izan ere, aurrerantzean Euskal Autonomia Erkidegoko udaletan legez aztertu beharko da zenbait planek nolako eragina izan lezaketen euskararen erabileran, gehienbat hirigintza alorrean aldaketak planteatzen direnean. Tresna edo baliabidetzat hartu behar da ELE, aukera ematen duelako malgu jokatu eta euskararen mesedetarako baliatzeko. Beraz, ELE ebaluazioa tramite soila izan ez dadin, eta Zumaiako Udalak bere printzipioen arabera jokatzeko modua izan dezan, udalerrian gaia kudeatzeko proposamena jorratu da lan honetan, urtebeteko epean etorritako adibideekin. • Hitz gakoak: Herrigintza; zeharkakotasuna; elkarlana; euskara; prebentzioa.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Hitanoa euskal hiztunen komunitate garaikidean: molde zaharretatik ertz berrietara

Ez dira betiko garai onenak euskarazko lagunarteko tratamenduarentzat. Hitanoaren ezagutzak eta erabilerak behera egin dute tai gabe azken hamarkada luzeotan. Oraindik erabiltzen den lekuetan gero eta gehiago mugatzen ari da gizonezkoen arteko erabilerara, arrazoi ugari direla medio. Azken urteotan hikako hizkeraren suspertze baten lekuko izaten ari garela dio hainbatek, eta lan honek aztertu nahi du egungo egoera zein den loraldi horren baitan, eta ahalik eta argazki osoena eskaini nahi du ertz ugariri erreparatuz: erabilera-datuak, transmisioa, genero aldagaiaren garrantzia, eta hitanoa euskarazko kultura-munduan, besteak beste. Hemen ondorioztatzen dugu akademiak eta gizarte-mugimenduek eskutik joan beharko dutela hitanoaren aparraldia apar hutsean gera ez dadin. • Hitz gakoak: Hitanoa, transmisioa, generoa, hedabideak, kultura-adierazpenak, hiztun berriak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntza erdigunera: Urola Kostako adinekoen osasun arretan hizkuntzak duen eragina aztergai

Hizkuntzak badu lekua osasungintzaren entitate konplexuan, obra nagusiko zimentua dela esateraino. Kanada da aitzindaria hizkuntza eta osasun arretaren kalitatea aztertzen duten ikerketetan. Euskal Herrian bizi dugun diglosia egoerak hizkuntza mugak pairatzea dakar eta adinekoena da talde zaurgarrienetako bat. Gaur eta hemen, adineko eta euskaldun izatea menderakuntzarako bide dira. Urola Kosta eskualdeko 65 urtetik gorako pertsonen osasun arreta eta hizkuntzaren arteko elkarrekintza aztertzea izan da proiektuaren helburua. Galdetegia erantzun dutenen % 89k osasun arreta euskaraz jaso nahiko lukeela adierazi du eta jasotzen duten osasun arretaren kalitatean hizkuntzari garrantzia handia eman diote (5etik 4,64).Oro har, gustura daude osasun zentroetako euskarazko arretarekin, baina % 42k berau hobetu daitekeela uste du. Aritzeko hariak behar dira, eta entzuteko belarriak. • Hitz gakoak: Adinekoak, osasun arreta, kalitatea, euskara.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Idatzizko trebetasuna testuinguru soziolinguistiko desberdinetako CLIL eta ez-CLIL ikasgeletan

CLILen (Content and Language Integrated Learning12) erabilera asko zabaldu da ingeles maila hobetzeko tresna bezala, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) ere. Alabaina, EAEk badu jada hizkuntza gutxitu bat mantentzeko murgiltze eredua, eta lan honetan CLILek eredu honetako ikasleen idatzizko trebetasunean izan ditzakeen eraginak aztertu nahi dira. Horretarako, hiru eremu soziolinguistiko desberdinetako bigarren hezkuntzako 138 ikasleren idatzizko argibide testuak batu dira curriculumeko hiru hizkuntzatan. Testuak ESLCP-en (Jacobs et al., 1981) bidez aztertu ondoren, emaitzek hurrengoa erakusten dute: (i) CLIL jarraitzen duten ikasleen ingeleseko idatzizkoek maila hobea erakusten dute ez-CLIL taldeko ikasleekin alderatuta, (ii) eremu soziolinguistikoak CLILen emaitzak baldintza ditzake, (iii) CLILek curriculumeko beste hizkuntzetan eragin negatiborik ez duela ematen du eta (iv) ikasleen idatzizkoen artean nolabaiteko transferentzia kognitibo akademikoa antzeman da. • Hitz gakoak: CLIL, idatzizko trebetasuna, testuinguru soziolinguistikoak, eredu eleanitzak, hizkuntza.

Eskuragarri dauden Deskargak:

D ereduan euskaldundutako Lizarrako hiztun berri gazteen euskararen erabilera

Lizarran murgilketa ereduan euskaldundutako gazte hiztun berrien hizkuntza erabilerak aztertu nahi dira lan honetan. Bertan lehen hurbilketa bat aurkeztuko da, lau gazterekin gauzatutako eztabaida talde baten eta lau banakako elkarrizketen bidez gauzatu dena, aurretik 35 gazteri pasatako galdetegiaren bidez identifikatutako profil soziolinguistikoetako bat sakonago aztertzeko: proaktiboena. Honela, sei parte hartzaileren emaitza batzuk ematera mugatuko gara lan honetan. Honekin guztiarekin ikerketako parte hartzaileek euskara ia ez dutela erabiltzen Lizarrako beraien egunerokoan ikusi dugu, bai, aldiz, unibertsitatean. Hala, mudak gauzatzeko lagungarriak diren hainbat faktore eta estrategia aurkitu ditugu, baita mudak oztopatzen dituzten faktoreak ere, aipagarriena unibertsitatea delarik. • Hitz gakoak: hiztun berriak, erabilera, muda linguistikoak, Lizarra.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Euskararen esanahia(k): euskalgintzako testu multimodalen azterketa genero perspektibatik (1960-2018)

Askotan esan ohi da, euskara jendartean zabarkeriarekin, baserritartasunarekin, arlote izatearekin edota baita umeekin ere lotzen dela. Baina zein izan da urteetan zehar euskalgintzatik euskarari eman izan zaion esanahia? Eta zer diosku esanahi honek generoari dagokionean? Artikulu honetan, galdera horiek erantzuten saiatu gara; euskalgintzako testu multimodalen azterketa bat eginez, genero perspektiba ardatz hartuta. • Hitz gakoak: Esanahia, errepresentazioa, genero perspektiba, euskalgintza eta testu multimodalak.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Eskualdeetako hizkuntza gutxituen estatusa Europar Batasunean

Europar Batasunean, 40-50 milioi pertsonek eskualdeetako eta gutxiengoetako 60 hizkuntzetako bat hitz egiten dute, horietako batzuk arrisku larrian daudelarik. Nazioarteko erakundeek, hala nola Unesco, Europako Kontseilua eta OSCE, hizkuntza gutxituen galerari aurre egin eta beren eskubide linguistikoak babesteko ekintzak abian jartzen dihardute.. Eskualdeen edo gutxiengoen eskubideak ez errespetatzea arraza-bereizkeria da, giza eskubideen urraketa. Hizkuntza politika bere estatu kideen eskumen esklusiboa den bitartean, EBk eskualdeetako eta gutxiengoen hizkuntzak sustatu eta babesteko ekintzen alde egin dezake. Hala ere, EBko egungo egoera politiko eta ekonomiko konplexua ez da ahalegin horien aldekoa. Edonola ere, urteetan zehar, Europar Batasunak hezkuntzari lotutako ekimenak abiarazi ditu hizkuntzaren erabilera-esparru guztietan. Europako Parlamentuak eskualdeetako eta gutxiengoen hizkuntzen sustapena babestu du eta arriskuan dauden hizkuntzak babesteko deia egin du. Artikulu honek Europar Batasunaren egoera soziolinguistikoa deskribatzea du helburu, eta, era berean, aniztasun linguistiko hori mantentzeko sortutako tresnak eta ekimenak partekatu. • Hitz gakoak: Europar Batasuna, hizkuntza gutxituak, hizkuntza politika, lege-babesa, eskualdea.

Eskuragarri dauden Deskargak:

Hizkuntz kudeaketa EBko eta EAEko enpresa pribatuetan

Funtzeskoa da enpresa pribatuek parte hartzea hizkuntzaren biziberritzean, duten eragin sozial, ekonomiko eta soziolinguistikoagatik. Hala ere, orain artean gutxi dira euskararen sustapenari ekin dioten negozioak. Ez litzateke bidezkoa izango enpresa pribatu jakin batzuek, instituzioek, euskalgintzako eragileek eta aholkularitzek eginiko lana gutxiestea, baina onartu beharra dago zailtasun handiak daudela enpresa pribatuen lehentasunen artean sartzeko euskararen sustapena. Artikulu honen helburua da arazo hori gainditzeko ideiak zabaltzea. Enpresa pribatuek beren errealitate, balio eta sinesmen propioak dituzte eta horiek aintzat hartu behar dira hizkuntza gutxituen erabilera enpresetan indartu nahi bada. Artikulu honetan Europar Batasuneko enpresa pribatuetan eleaniztasunaren kudeaketak duen garrantzia dokumentatuko da, enpresek zer hizkuntz premiak hautematen dituzten ikusiko da, eta beren hizkuntz politikak eta estrategiak nola aukeratzen dituzten azalduko da, EAEko enpresen ikuspegitik onarpen zabala izan dezaketen proposamenetara heltzeko. • Hitz gakoak: Europar Batasuna, euskara, hizkuntz politika, enpresa pribatua.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Enpresaren Erantzukizun Linguistikoa (EEL): Hizkuntza-aniztasunarekiko kudeaketa-eredu erantzulea

Enpresaren erantzukizun Linguistikoa kudeatzeko eredua (EEL Eredua). ERALAN5 gida argitaratu berri du Soziolinguistika Klusterrak 2021. urtean. Gidak baliabideak eskaintzen ditu Enpresaren Gizarte Erantzukizuneko (EGE) gaien artean Enpresaren Erantzukizun Linguistikoa (EEL Eredua) lantzeko, hizkuntzak kudeatzeko arau etikoen eta sozialen araberako onurak agerian jarrita. Helburua da esparru sozioekonomikoan, euskara indargune izango duen hizkuntza-aniztasunaren kudeaketa aurreratua abian jartzeko tresna eskaintzea enpresa eta erakundeei. Artikulu honen bitartez, egileek gidaren oinarri teorikoak eta dimentsioak azaltzen dituzte, hala nola, alderdi metodologikoak eta inplementaziorako kudeaketa-planaren ildo nagusien lerro nagusiak. Hitz gakoak: Esparru sozioekonomikoa, Enpresaren Erantzukizun Linguistikoa, Enpresaren Gizarte Erantzukizuna, kudeaketa aurreratua, hizkuntza- aniztasuna.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Bai Euskarari Elkartea. Egiten eta eragiten dugulako gara

Hogeita bi urte pasa dira arlo sozioekonomikoan euskarari BAI esan eta lehenengo 231 gizarte eragile haiek konpromisoa hartu zutenetik. Gizartearen eskaerari erantzutea, eta zerbitzuetan zein oinarrizko funtzionamenduan euskara txertatzeko helburua zuen Bai Euskarari ziurtagiriaren bitartez hasitako bideak. Gaur egun, arlo sozioekonomikoaren euskalduntzean egiten eta eragiten ari den erakundea da Bai Euskarari Elkartea. Ziurtagiriaren proiektuarekin hasi zen ibilbidea eta alor sozioekonomikoaren espazioak euskaraz betetzeko eta eragiteko xedez aritu da urte hauetan, komunitatea sustatuz eta tresna, baliabide zein proiektu berritzaileak eraikiz eta partekatuz. Proiektu propioak sortu ditu, elkarlanean aritzen da beste zenbaitetan eta erakunde ezberdinei zerbitzua eskaintzen hasia da. Ziurtagiri bat baino askoz gehiago izatera iritsi da, eta aurrera begira ere eremu ezberdinetan eragiten jarraitzeko konpromisoa du. • Hitz gakoak: Bai Euskarari, hizkuntza-kudeaketa, ziurtagiria, euskalgintza, elkarlana.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

CAFeko Euskara plana: nondik eta nora

CAFeko Euskara Planak 27 urte bete ditu. Gaurko egoerara iristeko 1970eko hamarkadan hasi ziren lanean, euskara eskolak kudeatzen eta Planak estandarizatuko zituen lanak intuizioz egiten. 1995ean lehen Euskara Plana egin zen, eta 2006ean Euskara Arduradun bat izendatu zen. Harrezkero, Hizkuntza Politika Orokorra ezarri zen, Euskara Plana lantokietan txertatuz. Irizpide eta tresna horiek bidelagun, helburu nagusia elebitasuna da, euskara lehenetsiz. CAF nazioarteko talde handi bat da, eta euskarak presentzia duen lantokietan -Beasainen eta Irunen– gaztelaniarekin bizi behar badu ere, ingelesak are pisu handiagoa du talde osoa kontutan hartzen badugu. Duen tamaina kontutan izanda -hainbat negozio ildo eta filial- ez daukagu euskararen pisua talde osoan neurtzeko modu egokirik. Hau kontuan izanda bereizketa egitea komeni da. Alde batetik talde osoaren funtzionamendua dago, eta bestetik Beasaingo eta Irungo lantegietakoa. Aurten harrera protokoloa, itzulpenak, Kaizen bileretako hizkuntza, ingurune digitala, eta informatika baliabideak neurtzen ari gara. Bide hau egiteko ez gaude bakarrik, ordea, beste hainbat enpresa eta erakunderekin elkarlanean dihardugu, denontzako irtenbideak elkarrekin landuz. • Hitz gakoak: CAFeko Euskara Plana, Hizkuntza Politika Orokorra, Etorkizuneko erronkak, Egungo irakurketa.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Bidean: gure eskarmentua eremu sozioekonomikoan

Aspaldikoak dira esparru sozioekonomikoan euskararen presentzia eta erabilera areagotzeko ahaleginak, eta dagoeneko 30 urte baino gehiago bete dira lehen euskara-plana edo saiakera egituratua martxan jarri zenetik. Harrezkero bidea egin dugu, eta begiratua eman nahi izan diogu ibilitakoari, orain gauden lekuari eta etorkizunerako ikusten dugun bideari. Zer eta nondik begiratu aukera handia dago, baina bereziki erreparatu nahi izan diogu bide horretan aurrera egiteko ezinbestekoak izan diren diskurtso, arrazoibide eta balio batzuei, eta gerora begira ere jarriko gara, aurrealdean dauzkagun erronka batzuei heltzeko. • Hitz gakoak: Euskara-planak, arrazoibideak, balioak, erronkak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Euskararen etorkizuna arlo sozioekonomikoan: interes taldeen begirada

Euskara euskara euren estrategien barruan kokatzeko interes taldeen lanketak duen garrantziaz hitz egiten da artikulu honetan. Adituek diotenez, etorkizuneko enpresa eredua jasangarritasunarekin eta inguruko gizartearekin erantzunkidea izango da, ezaugarri horiek izan beharko baititu lehiakorra izan nahi duen enpresak. Ildo horretan, Enpresen Gizarte Erantzukizunaren (EGE) estrategiaren ardatzetako bat da interes taldeen beharrak eta itxaropenak identifikatzea eta horiek enpresaren estrategian integratzea. Hari horri tiraka, interes taldeen lanketa aukera gisa proposatzen da enpresetan eragin ahal izateko, honako hipotesi honi helduta: interes taldeek enpresei eskatzen badiete euskara zerbitzu edo lan hizkuntza izan dadin, enpresek beraien kudeaketa estrategian eta jardueran txertatuko dute euskara. Interes taldeen identifikazio eta aktibaziorako egon daitezkeen aukera eta argudioez gain, hausnarketa sakonago baterako balio dezaketen hainbat galdera ere jaso dira. • Hitz gakoak: 4-5 hitz. Interes taldeak, gizarte erantzukizuna, arlo sozioekonomikoa, hizkuntza aktibazioa, euskara planak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Non eta nola mintzo den euskaraz, hizkuntza ofiziala ez den espazio batetan. Diglosiaren kontu : Iparraldetik ikuspegi bat

Artikulu honetan Ipar Euskal Herrian euskarak eremu sozioekonomikoan duen egoera aztertzen da. Euskararen ofizialtasun ezak lotura estua du erakunde mailan eta esparru formalean ekimen ezberdinak jartzeko baliabide eta baldintzekin, zer esanik ez gaur egungo egoera soziolinguistikoarekin. Lege berezitasunez gain, Ipar Euskal Herrian eta bereziki Lapurdiko kostaldean euskarak dituen erronka batzuk modu zuzenean islatzen dira lan esparruan. Erronka horiei Ipar Euskal Herritik nola erantzun zaien ere azaltzen da artikulu honetan, eragileen mapa moduko bat osatuz eta biziberritze prozesuaren bilakaera deskribatuz. Erronka horien harira, GOGAIDE enpresa egoera horretan eragiteko jaio da eta testuan zehar ekimen honen jatorria eta ibilbidea azaltzen dira, lau kasu zehatz azalduz eta euskararen biziberritzerako eskaini dezaketen ikaspena partekatuz. • Hitz gakoak: Ipar Euskal Herria; aholkularitza; kasu azterketa; sozioekonomia; soziolinguistika.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Enpresa eta Hizkuntza: Enpresen Erantzukizun Sozialaren ikuspegia, interes-talde guztiei balioa emateko

Gaur egungo testuinguruan, hizkuntza gutxituak babesteko erronka nagusia enpresek garapen jasangarriaren testuinguruan jartzen dituzten irakasgaietatik kanpo ez geratzea da. Artikulu hau Gizarte Erantzukizun Korporatiboaren aldeko hautua egiten duten enpresentzat eta Hizkuntzaren kudeaketan laguntzen dieten erakundeentzat tresna bat da, gogoeta kontzeptualez osatutakoa. Horretarako, alde batetik, hizkuntzari lotuta, enpresen erantzukizun soziala kontzeptualizatuko da, alderdi linguistikoen garrantzia eta enpresetako hizkuntzen lehentasun maila definitzearekin batera. Horretaz gain, Enpresen Erantzukizun Sozialaren kudeaketa nolakoa izaten den ere azalduko da, honen hizkuntzarekiko jardunbide egokiak honakoak izanik: elkarrizketa-prozesuak ezartzea, hizkuntza-praktikak kodetzea eta kontuak ematea. Azkenik, hizkuntzen aurrean enpresak lau ikuspuntutan mugitu beharko liratekeela ere erakutsiko da artikuluan, honako ikuspegietako bakoitzean sakonduko delarik: lege ikuspegia, ikuspegi komertziala, erantzukizun sozialaren ikuspegia eta, azkenik, babesaren ikuspegia. • Hitz gakoak: enpresa, hizkuntza, Erantzukizun Soziala, RSC

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntza-erronkak lanean, hezkuntzan eta osasunean Quebecen Quebeceko

Frantses Hizkuntzaren Kartak frantsesa "Estatuaren eta Legearen hizkuntza" bihurtzen du Quebecen, baita "lan, hezkuntza, komunikazio, merkataritza eta negozioen ohiko hizkuntza" ere (GQ 1977). Hizkuntza-legeek Kanadako probintzia horretako espazio sozioekonomikoan eta lantokietan duten eragina aztertuko dugu, eta frantsesaren, ingelesaren eta hizkuntza autoktonoen inguruko dinamikei helduko diegu. Horrek aukera ematen digu erronkak lantzeko, batzuentzat hizkuntza ardatz hartuta lantzeko eta, beste batzuentzat, kultura hizpide izanda. 96. Lege Proiektuak berriki eragindako garapenen inguruan eztabaidatuko dugu, zerbitzu publikoetan eta enpresa-munduan Kartaren printzipioak are gehiago aplikatzeko borondate politikoa erakusten baitu. Aurretik salbuetsita egon diren esparruei buruz sortu diren eztabaidak dokumentatu ditugu, hala nola zenbait enpresa-kategoria, goi-mailako irakaskuntza eta etorkinentzako osasun-zerbitzuak. • Hitz gakoak: Quebec, frantsesa, hizkuntza autoktonoak, 101. Legea, 96. Lege Proiektua.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntzen erabileraren kale-neurketa. Euskal Herria, 2021. Emaitza nagusiak

Artikulu honetan Euskal Herrian 2021ean eginiko Hizkuntzen erabileraren kale-neurketaren zortzigarren edizioaren emaitza nagusiak aurkeztuko dira. 1989. urtean abian jarritako ikerketak hizkuntzen presentzia kuantifikatzen du kalean entzundako elkarrizketa informalak behatuz. Datu-bilketa zabalak aukera ematen du Euskal Herri mailako, lurraldeetako, eskualdeetako, eta hiriburuetako emaitzak ezagutzeko; baita adinaren, sexuaren eta haurren presentziaren eragina aztertzeko ere. Euskal Herriko kaleetako hizkuntza-erabilerari buruz datu enpirikoak eskuratzeaz gain, datu horiek aztertzea eta interpretatzea da ikerketaren helburua, eta, batez ere, euskararen biziberritze-prozesuari begira bere ekarpena egin nahi dio hausnarketarako, hizkuntza-politikak erabakitzeko eta hizkuntza-plangintza diseinatzeko ezagutza-tresnak eskainiz. • Hitz gakoak: Kale-erabilera, euskara, biziberritzea, erabilera, informala, behaketa, kale-neurketa.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Kaleen bilakaera eta euskararen erabilera. Zein da lotura?

Euskararen kaleko erabileraren inguruko neurketek emaitza ezberdinak eman dituzte urteetan zehar eta aldaketa horiek aldagai ezberdin askorengatik eman dira. Gure lurraldea antolatzeko ezarri den hiri ereduak eragina izan du, beste faktore globalen artean, Euskal Herriko kaleetan, espazio publikoetan, eman diren aldaketetan. Eta, bestalde, aldaketa horiek gure eguneroko bizitza ohituretan eragin dute: nola mugitzen garen, nola elkar zaintzen dugun, nolako elkarbizitza dugun, etab. Kaleen forma, funtzionamendua eta izaera aldatzeak, beraz, gure harremanetan eta hizkuntza ohituretan ere eragina izan du. Faktore soziodemografikoek hirigintzarekin duten erlazioan sakonduz, hirien, herrien eta auzoen garapena euskararen erabilerarekin eta haren bilakaerarekin erlaziona daiteke. Soziolinguistika Klusterrak jasotako datuak oinarri hartuta, euskararen erabilerak eta hiri eraldaketak duten lotura ikertzen hasteko lehen pausua izan nahi du artikulu honek. • Hitz gakoak: euskararen erabilera, hirigintza, espazio publikoa, kalea, elkarbizitza

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Zer gertatzen ari da udalerri euskaldunetan?

Euskal Herriko neurketa nagusiaren joerak berretsi ditu UEMAko udalerrietako neurketak: erabilera orokorra bere horretan dago, baina herri euskaldunenetan, arnasguneetan, euskara gutxiago entzun da. Urte gutxian aldaketa handiak gertatu dira udalerri euskaldunetan, batez ere arnasguneetan, eta, oro har, ez dira euskararen erabilerarentzat mesedegarriak izan. Hala ere, alde handiz, udalerri horiek dute euskara erabiltzeko egokierarik onena, eta horietan erabiltzen da gehien. Euskara indarberritzeko prozesuan ezinbesteko heldulekua dira, hortaz. • Hitz gakoak: Arnasguneak, udalerri euskaldunak, UEMA, kale-neurketa, estatistikak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntzen erabileraren kale-neurketa Gasteizen. Hainbat apunte

Soziolinguistika Klusterrak hizkuntzen erabileraren kale-neurketa egin du 2021. urtean eta hainbat txosten prestatu ditu Euskal Herriko zein tokian tokiko emaitzak azaltzeko. Testu honetan Gasteiz hiriari dagokion txostenaren irakurketa kritikoa egin nahi izan da, bestelako datu batzuekin gurutzatuz, ikuspegi osatuagoa eman nahian. Bertan, bestelako gogoetak ere egin dira, hiriko euskararen egoeraz eta kale-erabileraz, bereziki. • Hitz gakoak: Gasteiz; euskararen erabilera; euskararen biziberritzea; hiriburuak; soziolinguistika.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Zer erakusten du adinak kale-erabileran?

Euskeraren kale-erabilera (EKE) adin-taldeka aztertuz, emaitza deigarri eta joera esanguratsuekin egiten dugu topo. Halakoak eta beren zergatiak ulertzeko, soziolinguistikak zenbait kontzeptu eta ikuspegi baliotsu eskaintzen ditu, hala nola hizkuntza-sozializazioa, hizkuntza-identitatea, gizarte-araua eta abar. Izan ere, hiztun elebidun edo eleaniztunek ez dute ausaz hautatzen unean-unean erabiliko duten hizkuntza, baizik eta egoera bakoitzeko baldintza sozialen arabera. Horietako batzuk islatzen dira Euskal Herriko hizkuntzen erabileran. Abiapuntu horretatik abiatuz, saiatzen gara hemen adin-taldeen EKE maila ezberdinak ulertzen, batetik, eta balizko interpretazioez hausnartzen, bestetik. • Hitz gakoak: Hizkuntza-sozializazioa, hizkuntza indarberritzea, hizkuntza-transmisioa, identitatea, gizarte-araua.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Euskararen erresaka etenezina eta Sisifo

EUskararen biziberritze-prozesuan hizkuntzaren ezagutza eta erabilera ari dira garatzen aldi berean. Ezagutzari dagokionean, espero zena baino gehiago hazi dela esan daiteke, eta erabileraren alorrean ezin ukatuzkoa da irabazi kualitatiboa, espazio sozialetan, gai espezializatuetan, eta estandarizazio kulturalean asko hazi baita. Euskal Herriko kaleetan egiten den euskararen erabileraren bilakaerak, ordea, frustrazioa sortzen du. Baina, arretaz begiratu behar zaie, nahia eta errealitatea baldintzatzen duten ezaugarriei. Kontuan izan behar dira gizartea eraldatu eta erabilera mugatzen duten gizartearen ezaugarri soziologikoak; demografikoak (biztanleriaren zahartzea, egiturazko migrazio-mugimenduak, lurralde desberdinetako euskaldunen dentsitateak), teknologikoak (komunikazio-modu eta produktu berriak), ekonomikoak eta kulturalak. Aurrerantzean ere, hizkuntza-politikak diseinatzeko orduan, arretaz aztertu beharko dira honako elementu hauek: etorkinen integrazioa ziurra ala ahula den, enplegu-munduko berriak zein diren, hezkuntzaren segregazio potentziala, goranzko mugikortasunaren ahultzea, klase sozialen araberako praktika linguistikoak eta, euskara tarteko, euskal elite mugatu berri baten arriskua. Horiek guztiak kontuan izanda, eta sor daitekeen gatazka politikoaren arriskua alboratuz, hartu beharko dira erabakiak, ahalik eta gizarte kohesionatu zabalenean oinarritutako euskararen biziberritze-plangintza diseinatzeko. • Hitz gakoak: euskara, immigrazioa, hizkuntza-plangintza, klase soziala.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntzen kale neurketaz, euskaltzaleen topagunearen talaiatik

Artikulu honetan, Soziolinguistika Klusterrak kaleratu berri dituen 2021eko hizkuntzen erabileraren kale neurketari dagozkion emaitzen irakurketa egiten da Euskaltzaleen Topagunearen talaiatik. Datuen baliagarritasuna eta fidagarritasuna nabarmentzen dira. 32 urtetan, erabilera orokorra % 10 eta %14 artean kokatu denez, erabileran jauzi bat emateko baldintzak sortu beharra aipatzen da. Datuen irakurketa xeheagoa ere egiten da, adin-multzoen, lurraldearen edo sexuaren arabera. Azkenik, Topaguneak, jauzi hori eragite aldera, esku artean dituen egitasmoak aletzen dira. • Hitz gakoak: Euskaltzaleen Topagunea, Soziolinguistika Klusterra, kale neurketa, euskara, jauzia, Euskaraldia.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Gazteen pertzepzioa euskararen erabileraren inguruan

Artikulu hau “Gazteen pertzepzioa euskararen erabileraren inguruan” azterlanaren laburpena da, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren eskariz Agirre Lehendakaria Centerrek 2021ean burututakoa. Gizarte eraldaketaren oinarrian gizarte horrek aldaketarekiko aukera eta erronken pertzepzioak kokatzen dira, eta horiek estuki daude lotuta aldaketa ahalbidetu edota oztopatuko duten jarrera eta jokamoldeekin. Azterketak gazteen artean euskararen erabileraren inguruan dauden narratibak ezagutu nahi izan ditu 88 gazteen artean egindako ikerketa kualitatiboaren bidez (hurbilpen etnografikoa), eta narratibak multzokatuz gazteen segmentazio bat proposatzen du. • Hitz gakoak: Narratibak; Pertzepzioak; Euskararen erabilera; Gizarte berrikuntza; Gazteak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Elkarrekintzaren eragina euskararen erabileran: Lehen pistak Ipar Euskal Herriko ikastoletan

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-126.1

Artikulu xume honek, Ipar Euskal Herriko testuinguru erdaldunean eraman lanketa kolektibo bezain intuitibo bati aztarna egituratu bat finkatu nahi dio, elkarrekintzak haurren artean euskararen erabilera ez formala eta espontaneoa areagotzeko korrelazioa hizpide nagusitzat hartuz. Lehen zatian, elkarrekintza eta euskararen erabilera lotzen aitzindari izan zen Uztaritzeko ikastolaren deskribapena egiten du. Hortik, bigarren zatian, ariketa konparatibo batetik, lehen pista orokorrak ateratzen saiatzen da, azken zatian lan-marko baten proposamena pausatzeko. Lan horrek balio izanen duelakoan ikastetxe gehiagotan esperimentatzeko, baita egoera hobetzen lagunduko duten ikerketa sakonagoak eramateko. • Hitz gakoak: Elkarrekintza, erabilera, jolastokia, lan-markoa, espazioa, pertsona, objektua, denbora.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Gizarte elebidun bateko gazteen hizkuntza hautaketan eragiten duten faktoreen azterketa

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-126.2

Hizkuntza bat baino gehiago presente dauden gizarteak nagusi dira. Hizkuntzak bata bestearekin harremanetan daude, hizkuntza-komunitate berean bizi dira, eta gizakiok harreman hauetan sozializatuz ikasten dugu komunikatzen, hizketaren bitartez elkarri eragiten dioten sare sozialetan. Antropologia lan honetan datu esanguratsuak aurkeztuko ditut Orio (Gipuzkoa) udalerriko gazteek hizkuntzekin (batez ere, euskararekin eta gaztelaniarekin) zein harreman mota sortzen dituzten ulertzeko, euren sare soziala eta hizkuntza-komunitatea nola konfiguratzen eta eraldatzen dituzten ulertzeko, eta hizkuntza hautaketan zein faktorek eragiten duten ulertzeko. • Hitz gakoak: Soziolinguistika, ukipen egoeran dauden hizkuntzak, elebitasun, diglosia, hizkuntza hautaketa eta erabilera, eta hizkuntza-komunitate.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Tolosaldeko Ikasle Eusleak. DBHko ikasleekin gauzatutako lau asteko ariketaren emaitzak eta ikasleen iritziak

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-126.3

Tolosaldeko gazteen artean nagusiki euskaraz hitz egiten bada ere, azken urteetan erdalduntzen ari dela-eta dezenteko kezka dago eskola-komunitatean. Hori horrela izanik, Aldahitz Ikerketak lantokietarako prestatutako metodologia moldatu da, eta DBHko ikasgeletan lau asteko proiektu bat jarri da martxan. Oraindik ere euskara nagusi den ikastetxeetan, gela bakoitzean launa ikasle hautatu dira eskola eremuan dauden artean euskaraz egin dezaten, eusle izan daitezen. Lau asteko ekimen batek ez du ikastetxeko hizkuntza-erabilera errotik aldatzen, baina aldaketa txiki batzuk eragin ditzake. Astez aste ikasleek betetako datuak baliatu dira azterketa egiteko; eta datu horiek ikasmailekin, generoarekin eta ikastetxeen euskararen erabilera-aitortuarekin gurutzatu dira. • Hitz gakoak: Eusle, ahalduntzea, hizkuntza-aldaketa, adostasuna, ikasleak.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hizkuntza eta garuna: hainbat metaforaren inguruko gogoeta

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-126.4

Metaforen rola zentrala da ikerketa zientifikoetan. Hizkuntzalaritzaren eta zientzia kognitiboen esparruan, ikerketen oinarrian metafora jakin batzuk erabiltzen dira. Hizkuntzari eta giza gogoari begiratzeko moduak sortzen dituzte metafora horiek, eta horrek hizkuntzalaritza aplikatuan eragin zuzena izan dezakeela argudiatzen da artikulu honetan. Zehazki, euskal soziolinguistikan erabiltzen diren hainbat metaforaren inguruko gogoeta egingo dugu lerro hauetan. • Hitz gakoak: Hizkuntza, garuna, zientzia kognitiboak, euskera, metafora.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Sarean ehundutako hizkuntzen (ko)ofizialtasunaren eraentza juridikoa. Espainiako Estatuan euskara, galiziera, valentziera eta katalanaren marko juridikoaren alderaketa hedabideen alorrean

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-126.5

Artikulu hau Euskararen Jabekuntza, Kudeaketa eta Hizkuntza praktikak XXI. mendean masterreko Master Amaierako Lanean dago oinarritua, Maite Zelaia eta Iñigo Urrutiaren gidaritzapean egina. Komunikazioa zein komunikabideak geroz eta garrantzi handiagoa hartzen ari diren garaiotan, Espainiako Estatuan koofizialak diren hizkuntzen hedabideetako eraentza juridikoa aztertzea izan da lan honen helburua. Nazioarteko, Europako, Espainiako Estatuko zein autonomia erkidegoetako araudia erabili da ikergaiaren errealitatera gerturatzeko. Ondoren, ikus-entzunezkoetan valentziera, galiziera, katalana eta euskarak duten egoera aztertu da beraien arteko alderaketa oinarri hartuta. Bide batez, komunikabideen esparruan Espainiako Estatuko hizkuntza- politikaren hutsuneak azaleratzeko saiakera egin da. • Hitz gakoak: Hizkuntza gutxituak, komunikabideak, Espainiako Estatua, eraentza juridikoa, hizkuntza-politika.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Euskara Gernika-Lumoko Lehen Hezkuntzako ikasleen ahozko komunikazioan

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-127.1

Ikerlan honek euskara batuaren eta euskalkien erabilera aztertzen ditu, betiere ahozko komunikazioan fokatuz. Modu berean, hezkuntza-sistemak aspektu honetan duen eragina behatzen da. Horretarako, ingurune euskalkidun batean murgiltzen da, konkretuki, Gernika-Lumon. Udalerriko bi eskoletako Lehen Hezkuntzako 4. mailako ikasleek hartu dute parte honetan, itzulpenetan oinarritutako ahozko galdetegi bat betez. Helburua euskararen erabileraren azterketa egitea izan den arren, ikerketa are sakonagoa izateko, hiru aldagai zehaztu dira (ama-hizkuntza, eskola mota eta bizitokia), bakoitzari hipotesi bat egokituz. Aldagai horiekiko azterketa egin ostean, egiaztatu da euskara batuaren presentzia ez dela eragin handikoa oraindik inguru euskalkidunetan. • Hitz gakoak: Euskara estandarra, euskalkia, curriculuma, Lehen Hezkuntza, ahozkotasuna.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Hedabideak eta hizkuntza gutxituak: EITBren ekarpenak euskararen biziberritzean

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-127.2

Laburpena. Euskararen biziberritzea 1980ko hamarkadan abiatutako prozesu soziala da, euskarak hizkuntza gutxitu gisa galdu zituen esparruak berreskuratzeko. Prozesu horretan balio sinboliko handia izan zuen Euskal Irrati Telebistaren sorrerak, 1982an. Hain zuzen ere, sorrerako helburuetan euskara sustatzeko zeregina ezarri zitzaion. Lan honek EITBk euskararen biziberritzean egindako ekarpenei helduko die, hizkuntza-plangintzaren hiru arlotan (corpus-plangintza, estatus-plangintza eta jabekuntza- plangintza) bultzatutako ekimen nagusiak bilduz. • Hitz gakoak: Hizkuntza-plangintza, hizkuntza gutxituko hedabideak, euskararen biziberritzea, EITB.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Aisialdia, hezkuntza ez-formala, bizipen positiboak eta euskara: Eman Hegoak udaleku irekien ebaluazio-ikerkuntza

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-127.3

Eman Hegoak Zirimola Ikastolen Aisialdi Taldeak udaran antolatzen dituen udaleku irekien egitasmoa da. Ebaluazio-ikerketa honetan 2023ko udaran antolatutako udalekuetan, aisialdi esku- -hartzeak izandako eragina, eta, ondorioz, euskararen erabilerak izandako bilakaera aztertu da. Halaber, udalekuetako esperientziak haurrentzako bizipen positibo gisa izan duten balioaren balorazioak jaso dira eta aldagai batek eta besteak duten harremanari erreparatu zaio. Modu horretan, helburua izan da erabilitako hizkuntza-estrategiaren eta esku-hartze pedagogikoaren eragina neurtzea, eta, orobat, hobekuntzara bideratutako erabakiak hartzeko aisialdi-programa ebaluatzea. • Hitz gakoak: euskara, erabilera, hezkuntza ez-formala, atxikimendua, aisialdia.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Euskararen egoera Oarsoaldeko lan-munduan

DOI: https://doi.org/10.55714/BAT-127.4

Oarsoaldea eskualdea ardatz hartuta, arlo sozioekonomikoan euskararen egoera zein den jasotzea helburu izan duen ikerketa baten parte da artikulu honetan eskaintzen den emaitza. Euskararen egoeraren erakusle direlarik, urtez urte bailara-mailan lan-mundua euskalduntzeko egin diren zenbait ekimen kontuan hartu dira. Eta horrekin batera, Oarsoaldeko biztanleei zabaldutako galdetegitik ateratako emaitzen analisiak eskainiko dira. Era berean, galdetegi horren emaitzak 2003-2004. urteetan jasotako datuekin alderatu eta sektorearen araberako hizkuntza-datuen analisia egin da, datu horietan oinarrituta, bailarako lan-munduan euskarak duen egoeraren berri jasotzeko. • Hitz gakoak: Arlo sozioekonomikoa, hizkuntza-inpaktua, euskararen normalizazioa, lan-mundua.

PDF eta EPUB formatuetan eskaintzen da.
Erosi (3,00€)

Sarrera

Kronika-Gogoeta-Kritika

Bilbo Euskalduntzen

Aintzin solasa

Sarrera

HITZAURRE GISA 13/14 ZKIA

Aintzin solasa

“Un futuro para nuestro pasado” idazlaneko ideiei buruzko jarrera intelektualak

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% euskal kulturaren batzarrea baleazaleen12-1./20011Donostia DOSSIERRA 18. zk / 1996ko ekaina 17 «UN FUTURO PARA NUESTRO PASADO» IDAZLANEKO IDEIEI BURUZKO JARRERA INTELEKTUALAK José María Sánchez Carrión Maó-ko (Menorka) Institutuko katedraduna eta soziolinguista Itzultzailea: Mertxe Iñigo SARRERA Obra oro autore eta irakurlearen arteko elkarrekintza da. Elkarrekintza hori, autoreari dagokionez, obrak eskatzen duen azalpena emateko esfortzuaren ondorioz ematen da eta irakurleari dagokionez, interpretazioak

HITZAURRE GISA 17 ZKIA

HITZAURRE GISA 16 ZKIA

HITZAURRE GISA 15 ZKIA

HITZAURRE GISA 20/21 ZKIA

Mailakako hizkuntz desagerketa: eragile soziologiko eta ezaugarri sozioliguistiko nagusiak

HITZAURRE GISA 18 ZKIA

Soziolinguistika historikoa eta hizkuntza gutxituen bizitza: Nafarroako euskararen historiaren ezaugarriak (1863-1936)

Sarrera Artikuluaren muina 1997ko ekainaren 2an EHUko Euskal Filologia sailean Soziolinguistika Historikoa eta Hizkuntza Gutxituen Bizitza: Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa (1863-1936) izenburuko tesiaren defentsa-ekitaldian egin nuen aurkezpena da. Orduko hitzaldiari aldaketa batzuk egin dizkiot han-hemenka, berez irakur eta uler daitekeen idazlana osatzeko asmoz. Dena dela, hemen agertzen diren arrazoi eta argudiobideak osorik ezagutzeko, ikus Erize (1997) Artikulu honen izenburuaren barruan hiru ideia daude: (1) Nafarroako euskararen historia, gaur egungo gizartearen ezaugarriak finkatzen ari ziren aldi luze batean, Bonaparte printzearen garaitik Espainiako Gerra Zibila arte; (2) esparru zientifikoa soziolinguistika dela, hizkuntzalaritzaren barruan; eta (3) hizkuntza gutxituen bizitza historikoaren ideia, ez heriotzarena, orain arte nagusi izan den bezala.

HITZAURRE GISA 25 ZKIA

HITZAURRE GISA 24 ZKIA

HITZAURRE GISA 22/23 ZKIA

HITZAURRE GISA 29 ZKIA

HITZAURRE GISA 28 ZKIA

HITZAURRE GISA 27 ZKIA

HITZAURRE GISA 26 ZKIA

HITZAURRE GISA 32 ZKIA

HITZAURREA – AGUR GISA 31 ZKIA

HITZAURRE GISA 30 ZKIA

HITZAURRE GISA

HITZAURRE GISA 37. ZKIA.

Azaroaren 24an Sinposiuma egin zenetik bi aro bereizten ditugu ahalegin honetan jardun garenok: Sinposiumaren aurrekoa eta honen ondorengoa. Sinposiumaren aurrekoaz, arrakastarik handiena, zalantzarik gabe, BAT aldizkariaren argitalpen batzordean sortutako ideia xume hura gorpuztu eta gizarteratzeko moduan umotu izana da. Izan ere, ekimen hau, gainerakoak bezala, eztabaida baten erdian ekarpen soil bat izan zen.

HITZAURRE GISA 34 ZKIA

Oso artikulu desberdinak dituzke hemen irakurleak; bai Euskal Herriari buruzko batzuk, bai kanpoaldeko kasoei buruz beste batzuk (Katalunia, Eskozia). Baina denak aberasgarri eta gogoeta iturri.

HITZAURRE GISA 36 ZKIA.

HITZAURRE GISA 43 ZKIA

Iritsi zaigu “Euskararen Erabileraren IV. Kale Neurketa” izeneko ikerketaren berri ematen duen zenbakia. Euskararen erabilera zertan den eta zein bilakaera duen ezagutzea premiazkoa zaigu aldez edo moldez euskara geroratzen laguntzeko konpromezua hartu dugunoi. Bai baitakigu, euskararen erabilera mailak gure hizkuntzaren normalkuntza maila zintzo adierazten duela.

HITZAURRE GISA 41. ZKIA

Erabilera gure kezka askoren sorburu eta ahalegin gehiene helburu izan da. Erabili beharra eta erabilera eragozten duten eragileak indargabetu nahian hamaika gogoeta, eztabaida, proiektu eta esperientzia egin izan dugu. Gazteek zergatik ez duten erabiltzen, edo helduen artean erdarara horren erraz zergatik jotzen den. Arduragabekeriaz ari ote garen ala egoera soziolinguistikoak erabat zapuzten duen gure nahia eta aukera... Aldizkariaren zenbaki honetan gai honi heldu nahi izan diogu. Izan ere, laster ezagutuko ditugu 2001ean egindako erabileraren neurketaren emaitzak eta zentsuaren emaitzek utzitakoak, eta balantzea egiteko unea izango da hori. Balantzeak gazi nahiz gozoak entzungo ditugu, eta kasu guztietan ondorioa bera izango da: aurrera egin behar.

HITZAURRE GISA 40. ZKIA.

Aniztasuna goraipatu eta sustatu beharraren aldarria egiten da egun. Kultur aniztasuna eta hizkuntza aniztasuna. Anitz herriak eta anitz hizkuntzak, arazoak, ordea, berdinak. Horixe da burura datokidana esku artean duzun soziolinguistika aldizkari honek biltzen dituen edukiak aipatzerakoan. Izan ere, Quebec-eko frankofilo nahiz anglofiloek euren komunitatearen iraupena ziurtatzearren eskatzen dituztenak euskaltzaleok gure egingo genituzke ingelesa edo frantsesa, anglofono nahiz frankofono jartzen duen lekuan euskara, euskaldunak eta Euskal Herria jarriz gero. Dosierrak Quebec-en une honetantxe mahai gainean dituzten gai nagusiak bildu nahi izan ditu: batetik frantsesaren geroratzeari begira beharrezkotzat jotzen duten lege babesa, bestetik anglofonoek komunitate gisa bizitzen jarraitzeko aldarrikatzen dituzten eskubideak eta azkenik etorkinen fenomenoak Quebec-en duen eragin soziolinguistikoa. Hirurak dira biziki jakingarriak eta hirurek dituzte egungo Euskal Herriak haragi bizitan sentitzen dituen arazoak ulertzeko gakoak. Lege babesa eraginkorra izan dadin zenbaterainokoa behar duen jakiteko aski dugu anglofono nahiz frankofonoen eskaerei erreparatzea. Bestalde, etorkinen fenomenoak egoera soziolinguistikoan duen eraginaz Jean Dorion adituak emandako azalpenak guri zer datorkigun iragartzeko balio dutelakoan nago.

HITZAURRE GISA 39. ZKIA.

BAT aldizkariak bere buruari jarritako erronken artean guretzat argigarri edo aberasgarri diren beste herrietako esperientziak jasotzea dago. Zenbaki honen dosierrak Esloveniari oratu dio. Izan ere, aurreko zenbakietan Irlanda, Beljika, Suomi... jorratu ondoren horren ezagunak ez izan arren guretzat arras interesgarriak diren kasuak badira Europan. Horien artean dago Eslovenia. Biztanle kopuruaren ikuspegitik Euskal Herriaren oso antzekoa izateaz gain, geu bezala potentzia indartsuagoen eraginpean bizi da eta kultura indartsuagoekiko asimetria egoeran bizitzea zer den badakite. Herri txikia baina sendoa dugu Eslovenia. Badugu, beraz, euskaldunok zer ikasi Esloveniatik.

HITZAURRE GISA 38. ZKIA.

Hizkuntza eskubideen auzia pil-pilean egon ohi da hizkuntza gutxituak bizi diren eremuetan. Ez du erraza Davidek Goliat mendean hartzea. Euskaltzaindiak Hizkuntza Gatazka Euskadin edo Euskararen Liburu Zuria argitaratu zituenetik hiru hamarkada luze joan dira eta bitartean ez da falta izan hizkuntza eskubideen aldeko borrokarik. Egudaino emandako urrats nagusiak, ordea, tokiko herri-erakundeetan oinarrizko erabilera maila ziurtatzeko izan dira. “Eremu pribatua”, aldiz, eginbehar honetatik kanpo gelditu izan da. Aldizkariaren zenbaki honetan gaiari helduz zuen esku jarri nahi izan dugu gaia ulertzeko lagungarri gerta daitezkeen ikuspegiak.

HITZAURRE GISA 42. ZKIA.

Euskararen erabilera zaigu, oraingo zenbakian ere, aztergai nagusia. Gurean ere, euskararen normalkuntza helburu egin dugulako, badakigu euskararen presentzia eta erabilera arrunta, aberatsa eta nahikotasunezkoa lortuz gero, bizi ahal izango garela. Hizkuntzaren erabilera, ordea, gai konplexua da, ikusmira eta modu askotan ulertu eta azter daitekelako eta aztertu behar delako. Izan ere, hizkuntzaren erabilerak anitza behar du izan, gizabanako, talde, gizarte edo hizkuntz-komunitatearen beharrak anitz diren moduan eta neurrian. Bestelako disziplinetan gertatzen den moduan, soziolinguistikan ere “printzipio unibertsalak” eraiki dira. Honakoa, adibidez: hizkuntzaren baitako aniztasuna hizkuntz-komunitateak duen konplexutasun sozialaren parekoa eta adinakoa izango da, baita beren hizkuntzaren errepertorioa ere. Edo, alderantziz esanda, hizkuntza baten errepertoriak dagokion hizkuntz-komunitatearen konplexutasun soziala adierazten du. Horregatik, egokia da hizkuntz-komunitatearen errepertorioa kontutan hartzea, “errepertorioak” adierazten duelako: 1) bai hizkuntzarekin egiten diren erabilerak desberdinak, 2) erabilera horiek hizkuntz-komunitate baten egoera eta beharrei erantzunez egiten direla. Hori da aldizkariaren zenbaki honetako muina.

HITZAURRE GISA 44 ZKIA.

Aldizkariaren zenbaki honetan “hizkuntza-plangintza” da aztergai nagusia. Bertan bildu nahi izan dira Europako Batasunari buruzkoak (EB), Dosierrari dagokion atalean. Eta Euskal Herriari buruzkoak (EH), Gurean izeneko atalean. Hizkuntza antolaketaren eremuan aldaketa garaia bizi da eta bildutako edukietan horren berri emango duten argibideak batzen saiatu gara. Hizkuntzen arteko konkurrentzia, eskubideen aplikaziorako printzipioak, hizkuntza legedien helburuak, estatu eta herrien parte hartzea, politikaren eta plangintzaren aplikazio mailak, etorkizunean sakontzeko proposamenak… Horiek guztiak gertutik aztertzea da bilduma honen helburua. Europa eta Euskal Herri mailan gorpuzten ari dena azpimarratu nahi izan da gehien bat. Ondoko lanek irakurleari horretan lagunduko diotelakoan hautatu dira.

HITZAURRE GISA 45 ZKIA.

Europako Batasuna (EB) da zenbaki honetan, aurrekoan bezala, gure gogoetaren iturri. Oraingoan, ordea, Dosierra hizkuntza gutxituen egoerari buruz mintzo da eta Gurean atala, berriz, Euskal Herriko hizkuntza politika eta plangintzari buruz. Aurreko zenbakiak jarritako ildoaren jarraipena eskaintzen du. Zenbaki horretan aipatzen zen bezala, bai EB mailan, baita Euskal Herri mailan ere, hizkuntza gaietan pentsamolde aldaketa garaiak dira eta beharrezkoa da aldaketa horiek nola gauzatzen ari diren aztertzea. Horretarako, iturri desberdinetara jo beharra dago eta guk horietako zenbaiten aukera egin dugu, euskal kasua ulertzeko bereziki adierazgarriak direlakoan.

ELKARRIZKETA. ITZIAR IDIAZABAL, Euskal curriculumaren dimentsio linguistikoaz EHUko Euskal Filologiako Irakasle katedra

Zergatik aitortzen zaio horrenbesteko garrantzia tokiko edukiak eskolaratzeari, eta beraz, tokiko hizkuntzan eskolatzeari? Eskolan, tokiko hizkuntzari, eta hizkuntzari oro har, garrantzia berezia eman izan zaio beti, toki guztietan eta hizkuntza komunitate guztietan, ahal izan duten heinean. Gurean ere, oinarri nagusitzat hartu izan dugu. Beraz, gurean ematen diogun garrantziak ez du ezer berezirik, nahiz eta nahikoa larria den gurea bezalako hizkuntzek duten arazoa.

HITZAURRE GISA 47 ZKIA.

Oraingo zenbakian “Baiona-Donostia Eurohirian euskarak zer” da aztergai nagusia dosierraren atalean, eta bestelako artikuluak “Gurean” izeneko bigarren atalean ditugu. Baiona-Donostia Eurohiria zer den eta euskararekin nola lotzen den jakiteko daude lehen artikuluak eta baita zenbait adituren iritziak ere. Hitzaurrean adieraziko dira, batipat, sortzen ari diren zenbait gauza berri (aipaturiko Eurohiria, esate baterako), azken urteotan sorturiko zenbait gauza zaharren ondoan. DOSIERRA atalean sartzen den lehen artikuluak Eurohiria Europako Batasunean (EB) nola eta zertarako sortu zen adierazi nahi du, Eurohiriaren Liburu Zuria laburtuz. EBren garapenean itxuraz kontraesanekoak diren zenbait joera azaltzen dira gaur egun; horien artean: 1) batasuna lortzea zentzu guztietan, nahiz eta esparru batzuetan bakarrik nabaritu oraingoz; 2) horretarako behar diren maila ezberdineko azpilurraldeak sortu; 3) hau guztia, gaur egun dirauten muga tradizionalak ezabatuz, teorian praktikan baino gehiago bada ere.

Kaleko hizkera telebistako saioetan

Telebistarako lan egiten duen hizkuntzalari baten ikuspegitik ez dago hizkuntza-aldaera baino adigai garrantzitsuagorik. Hizkuntza-aldaerak –hizkerak, bestela esanda– azpikodeak dira, hizkuntza-kode osoaren barruko multzoak dira, komunikazio-egoera bakoitzak ezarritako eskakizunen arabera bereiziak. Komunikazioa arrakastaz gerta dadin, egoeraren eskakizunei behar bezala erantzuten dien hizkuntza-aldaera aukeratu behar da. Arrakastarik ezak, kasurik txarrenean, komunikazioa etetea dakar, eta ikusleak galtzea, telebistako saioei buruz ari bagara. Pentsa liteke, hartara, euskara faktore mugatzailea dela telebistan nahi bezalako programazioa osatzeko, onartua baitugu euskara hizkerez urria dela, batez ere hedabideetan nagusi diren hizkuntzen aldean.

HITZAURRE GISA 49 ZKIA.

Euskararen egoera unibertsitate aurreko mailatako hezkuntza munduan zein den, modu zabalean ulertuta, hori da zenbaki honetako aztergaia. Modu zabalean, alderdi ezberdinak jasotzen direlako: euskararen plangintza, euskararen agerpena, euskararen erabilera, erabiltzen den euskararen kalitatea, eta abar. Izan ere, hezkuntza eremu nagusia izan da euskararen normalizazio bidean, eta hala izango da gertuko etorkizunean, behintzat. Hori horrela, aldizkariak eremua gertutik aztertzea nahi izan du.

Helduen euskalduntze eta alfabetatearen herri mugimendua

HITZAURRE GISA 50 ZKIA.

Unibertsitatean euskarak duen zeregina da 50. zenbaki honen aztergaia. Aldizkariaren 49. zenbakian unibertsitate aurreko hezkuntza mailetan euskararen egoera aztertu ondoren, zenbaki honetan unibertsitatean bertan egoera nolakoa den eta izan behar duen aztertzen da. Hezkuntza mailarik altuena Unibertsitatea denez, garrantzi berezia du bertan euskararen garapena noraino iritsi den ikusteak; alegia, egokia izan daiteke euskararen garapena unibertsitatean duen egoeraren arabera ikustea. Hori horrela, arreta handia jarri dugu zenbaki honetan.

HITZAURRE GISA 51 ZKIA.

Hezkuntza eta euskara da berriro ere zenbaki honetako gai monografikoa; hezkuntzako Lanbide Heziketa maila oraingoan, hain zuzen. Lanbide Heziketa izenak dion bezala, lan-munduari zuzenduta dagoen hezkuntza mota da eta, horregatik, askotan izan da aldatua eta eraberritua lan munduan hobeto egokitzeko. Hego Euskal Herrian, gaur egun, bi ziklo daude: Erdi Mailako Formazio Zikloa, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren ondoren, eta Goi Mailako Formazio Zikloa, Batxilergoaren ondoren. Barne antolakuntza konplexua eta dinamikoa ditu, nahiz eta euskararekiko jarduera apalagoak izan.

HITZAURRE GISA 52 ZKIA.

Honako 52. zenbakian “euskara eta etorkinak” dugu gai monografikoa. Oso gai egunekoa zaigu etorkinen errealitatea, naiz eta aztergai bezala nahiko berria zaigun; nonahi topatzen ditugu etorkinei buruzko aipamenak eta lanak: egunkaritan, irratitan, telebistan, unibertsitatetan, kongresu eta mintegitan, etabar. Zenbait alderdi ezberdinen arabera aztertu daiteken aztergaia da, bestalde; zenbaki honetan, espero daiteken bezala, euskararen aldetik aztertuko da, horretarako gehienbat hezkuntza munduan gaia txertatuz, agian hezkuntza sistemaren bitartez gurenean ziurtatzen delako euskararen ikaskuntza eta transmisioa.

HITZAURRE GISA 53. ZKIA.

Euskararen erabilera dugu oraingoan zenbakiaren aztergaia. Askotan esan ohi den bezala, eta zenbaki honetako zenbait artikulutan ere esaten den bezala, euskararen erabilera da kezka nagusia euskararen normalizazio prozesuan, erabileraren mota eta neurria direlako normalizazio mailaren adierazpen argia. Hori horrela izanik, berriro ere erabileraren gaiari heltzea beharrezkoa iruditu zaigu, horri buruz argitasun handiagoa lortzea esperoz.

HITZAURRE GISA 54. ZKIA.

Aldizkarian beti dugu helburu euskararen erabilera eta normalizazio gaiak aztertzea; oraingoan, zenbaki honetako gai monografikoan, hau udaletan nola gertatzen ari den ikustea da nahi duguna. Hizkuntza gutxiagotuen hizkuntza normalizazioari buruz dagoen literatura zabalean askotan aipatu ohi da lehenengo zaindu eta landu ohi diren esparruak hezkuntza, gertuko administrazioa, eta hedabideak direla. Bestalde, badago eredu bat ezaguna duguna, “Reversing Language Shift” izenekoa (Fishman, 1991), eta euskararekiko aplikatua izan dena (Azurmendi, Bachoc & Zabaleta, 2001), bereziki baliagarria zaiguna eremu teoriko moduan erabiltzeko zenbaki honetako edukiaren garrantzia hobeto ulertzeko: eredu honek dio, besteak beste, oso garrantzitsua dela gizabanakoen gertuko eta eguneroko harremanen esparruak zaintzea, adibidez gertuko administrazioa. Hauxe da, hain zuzen, zenbaki honek adierazi nahi duena: gaur egun, udaletan zer egiten den euskararen erabilera bultzatzeko eta normalizazioa bideratzeko.

HITZAURRE GISA 55. ZKIA.

Zenbaki honetan euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa EAEko administrazioan dugu gai monografikoa. Aurreko zenbakian udaletako egoera aztertu genuen; oraingoan, berriz, udaletik kanpo gelditzen den administraziokoa, edo administrazioko esparru batzuetakoa, hobeto esan: HAEE-IVAP erakundea, Gipuzkoako Foru Aldundia, Justizia arloa, eta Osasun arloa. HAEE-IVAP erakundea orokorra da, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Publikoen eragilea delako: giza baliabideak eta antolamendua hobetzea, eta administrazio eraginkorra, efizientea, eta elebiduna ezartzea du xede, zerbitzu publikoari buruz komunak diren balioetan oinarrituta. 1983 urtean sortu zen eta, geroztik, euskara administrazioan sartzea, hedatzea, eta normalizatzea du helburu, besteak beste administrazioan bertan hizkera finkatuz. Erakunde honen zereginak dira: bai Euskalduntze Zerbitzua, administrazio publikoko langileen hizkuntza-gaitasuna bultzatzeko, antolatzeko, eta ebaluatzeko, baita Itzulpen Zerbitzua ere, itzulpen eta interpretazio zerbitzuak eskaintzeko, eta administrazio arloko terminologia finkatzeko, zabaltzeko, eta material idatzia sortzeko. Urtero plangintzatzen ditu euskararen inguruko ikastaro ezberdinak, euskara zehatza eta kalitatezkoa bermatzeko eta herritarrekiko komunikazioa euskaraz errazteko. Administrazio publikoetako langileen arlo nagusiak dira: udalak, aldundiak, Jaurlaritza, Legebiltzarra, Euskal Herriko Unibertsitatea, Osakidetza eta Justizia, baina jakina da ez duela eragin berdinik izan arlo hauetan: udaletan eta aldundietan eragin handiagoa du, adibidez, Osakidetzan eta Justizia arloan baino, zenbaki honetan ikus daitekeenez. Etorkizunari begira, artikuluan egindako hausnarketetan ez da jasotzen argi administrazio arlo guztietan egingo duten plangintza eta inplementazioa; gehienez, langileen motibazioa lantzeko ahaleginetan parte hartzea aipatzen da; berriro ere ikusten da irizpidea ez dela derrigorrez legea betetzea eta lanpostuen euskara perfila definitzea eta betetzea, baizik langileen motibaziora eta borondatera jotzea. Galdera, ordea, hau da: posible al da horrela administrazioa euskalduntzea?

HITZAURRE GISA 56. ZKIA.

HITZAURRE GISA 59 ZKIA

BAT aldizkariaren 59. zenbaki honetan Ipar Euskal Herriko (IEH) euskararen egoerari buruzko lanak jasotzen dira, 58. zenbakian Nafarroa Garaiari (NAE = Nafarroako Autonomi Erkidegoa, ofizialki) buruz egin genuen moduan. Bi kasuetan ikuspegi orokorra eman nahi izan dugu, eta, horregatik, arlo ezberdinak lantzen dira, zenbaki gehienetan ez bezala. Normalean, arlo bereziak monografikoki Hego Euskal Herriko (HEH) Euskal Autonomi Erkidegoan (EAE) kokatuta landu izan dira; eta orain, aldizkarian oreka modukoa lortu nahi izan dugu. Zentzu horretan, aldizkariaren bilakaeran alderdi on asko ikus badaitezke ere, alderdi ez oso on bat behintzat badu: Euskal Herria (EH) bere osotasunean askotan ez aztertu izana, EHn egin diguten sailkapen politiko-juridiko-administratibo bera guk ere jarraitu izana. Horrela bada, BAT aldizkariaren 58. eta 59. bi zenbaki hauek beraien artean, eta baita aurreko zenbait zenbakirekin ere, osagarriak dira. IEHko euskararen egoera adierazteko mota ezberdinetako lanak jasotzen dira zenbaki honetan: ikuspegi globala eta berezia adierazten dutenak; besteen ikerketen emaitzak batzuetan eta artikulu-egileen beraien azterketak besteetan agertzen dituztenak; deskribapenak egiten dituztenen ondoan azalpenak ematen dituztenak; bilakaeran izan diren egitasmoak (hezkuntza edo kultura tradizional arloetan, adibidez); eta beste batzuetan, egungo egoeran sortzen ari diren egitasmoak (euskararen inguruan erakundetze eta instituzionalizatze publikoa, adibidez). Lan batzuetan batez ere alderdi positiboak azpimarratzen dira eta beste batzuetan alderdi negatiboak; zenbait gauza ziurtasunez adierazten dira, baina beste batzuk nahiko zalantzarekin; askotan hausnarketa aberatsak azaltzen dira; beste askotan gerorako irtenbideak edo esperantzak ere proposatzen dira. Lan guztiak dira beharrezkoak, ikuspegi zabala jasoz adierazgarri gertatzen direlako, nahiz eta hitzaurre gisako hau prestatzeko nahiko egoera konplexua, kontraesanekoa, eta zalantzazkoa adierazten duten. Euskararen egoera IEHn konplexua da, besteak beste, zerbait ulertzeko eta interpretatzeko alderdi eta ezaugarri asko, agian gehiegi, hartu behar direlako kontuan; adibidez: 1) Gaur egun azpimarratzen diren ideologi nagusiak: globalizazioa, neoliberalismoa, informazioaren garrantzia, konstrukzionismoa, autogestioa, indibidualismoa, produktibitatea, ekonomizismoa, inmigrazioa, hiritartasun eraikuntza berria, eta abar; eta horren nagusitzat hartu nahi ez badira ere, agerian daudenak: lekukotasuna, etnikotasuna, eskubideak orokorrean eta hizkuntzen edo nazioen eskubideak ere bai, hizkuntza komunitateak, identitatea, hiritartasuna, ...

HITZAURRE GISA 57 ZKIA.

Zenbaki honetako dosierrean lantzen den gai monografikoa euskararen erabilera eta normalizazioa enpresetan, edo lan munduan da. Euskararen erabilera eta normalizazioa hezkuntzan (49., 50. eta 51. zenbakietan), udaletan (54. zenbakian) eta administrazioan (55. zenbakian) landu ondoren, enpresetan aztertzea ere, enpresa pribatuetan batez ere, beharrezko ikusi genuen, neurri handi batean elkar osagarri diren munduak direlako: elkarren arteko lotura hori azpimarratzen da Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzatik (HPS) datorkigun artikuluan, baita bestelako artikuluetan ere.

EUSKARA ERABILTZEKO ESKUBIDEA NAFARROAKO FORU KOMUNITATEAN

HITZAURRE GISA 60 ZKIA.

Unibertsitate aurreko hizkuntza ereduen balorazioa eta proposamenak dira aztergai 60. zenbaki honetako dossier monografikoa osatuko dutenak, gaur egun hezkuntza munduan eta gizartean oro har nahiko eztabaidagarri gertatzen ari zaigun gaia. Eztabaida honetan aldizkari honek bere ekarpena egin nahian, premiazkoa ikusi zuen lehenbailehen gai honi lekua eskaintzea, horretarako ikuspegi zabala eta orokorra jarraitu nahian, parte hartzaile anitzak kontuan hartuz, eta iritzi eta balorazio ezberdinak jasoz. Beraz, gure partaidetza-eskaera zabala izan da, baiezkoa eman digutenena baino zabalagoa; hala ere, uste dugu nahiko aberatsa izatea lortu dugula, nahiko adierazgarria izatea ere bai, dagokigun eztabaida honetan modu esanguratsuan parte hartzeko.

HITZAURRE GISA 61 ZKIA.

Gure aldizkari honen aztertze-arloa oro har soziolinguistika da, euskal soziolinguistika bereziki, bere zentzu zabalean hartuta: hainbat tradizio disziplinarren arteko lotura egiten dakiena, bertan sortzen diren ibilbide eta ikuspegi anitzak osagarri moduan lantzen dituena, teorikoa eta aplikatua dena, unibertsaltasuna eta lekukotasuna maneiatzen dakiena, eta abar. Hauetako azpimarratze asko jaso dira aldizkari honetan, neurri batean bada ere, bere historian zehar. Aldizkariaren bilakaeran parte hartu dutenen artean daude unibertsitate munduarekin lotzen diren ezagutzak eta adituak, bai irakaskuntzarekin eta bai ikerkuntzarekin gauzatzen direnak, baita gauzatu nahi direnak ere; horregatik, unibertsitatearen eta unibertsitarien inplikazioa lortzea beharrezkoa ikusten dugu modu egokienean aurrera egin ahal izateko. Horrela sortu da zenbaki honen aztergai monografikoaren beharra: unibertsitate mailako soziolinguistika irakaskuntza eta ikerkuntza nolakoak ditugun jakin beharra, nahiz eta zenbaki honetan irakaskuntza landuko den. Horretarako, Euskal Herrian ditugun unibertsitateetara eta unibertsitate mailako bestelako irakaskuntzetara ere joan gara nolako egoera dagoen jasotzeko asmoarekin; zenbaki honetan lortutakoa adierazten dugu.

Zuzendaritzaren agurra

HITZAURRE GISA 63 ZKIA.

Hizkuntzaren araberako kultura

Euskal Herriko kulturen eta euskararen arteko hartu-emanak ezagutzeko, kultura horien zer-nolakoak ezagutu behar genituzke aldez aurretik. Kulturaren kontzeptu jakin batek daukan zentzua eta esanahia ere ezagutu beharko genukeela dirudi. Izan ere, nekez jakingo dugu zertaz ari garen kulturen eta euskararen arteko harreman horietan, aldez aurretik kulturari buruzko definizio-zertzelada batzuk aletu ezean.

HITZAURRE GISA 64 ZKIA

Euskara XXI. mendeko informazio eta komunikazio teknologietan

HITZAURRE GISA 67 ZKIA

Oraingo hau zenbaki berezia dugu. Erramun Baxok euskaltzaleak aurten 80 urte betetzen dituela ospatuz, bere ibilbide luze eta aberatsa gogoratu nahi izan dugu, haren omenez idatziriko zenbaki honen bitartez. Hemen bildu ditugu, beraz, hainbat motatako lanak: I. atalean, E. Baxoken biografia, bere euskaltzale eta eragile bilakaera azpimarratuz; II. atalean, E. Baxoki zuzentzen zaizkion aitortzak, berekin harreman zuzena izandako hainbat lagunen esperientziak bilduz; III. atalean, E. Baxoki eskainitako artikuluak. Horietako batzuk euskal lurralde bakoitzaren egoera soziolinguistikoaren deskribapenak dira Iparraldekoak, Hegoaldeko EAEak, Hegoaldeko Nafarroakoak ; besteek teorizaziora jo dute, bereziki azken artikuluak, berrikuntzak aurkeztuz; artikulu batzuk sinkronikoak dira, besteak diakronikoak. Lan guztiak dira interesgarriak, eta baita elkarren osagarriak ere, izan ere, ebaluaketak egiten dituzte alde onak eta txarrak, indar guneak eta ahuleziak bereiziz , gure arteko eztabaidarako gaiak eskaintzen dituzte eta etorkizuneko proposamenak egiten. Denen arteko halako lotura bat ere badago, jakina, lan horiek E. Baxoken biografia berari lotzen zaizkiolako.

HITZAURRE GISA 68 ZKIA

Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen 123/2008 Dekretua hizkuntza-aukera berdintasuna eta askatasuna oinarri

HITZAURRE GISA 71 ZKIA

HITZAURRE GISA 69 ZKIA

HITZAURRE GISA 72 ZKIA

HITZAURRE GISA 73 ZKIA

HITZAURRE GISA 74 ZKIA

HITZAURRE GISA 75 ZKIA

HITZAURRE GISA 76 ZKIA

HITZAURRE GISA 77 ZKIA

HITZAURRE GISA 78 ZKIA

Agurra.

HITZAURRE GISA 81 ZKIA

HITZAURRE GISA 82 ZKIA

HITZAURRE GISA 83 ZKIA

Agurra

HITZAURRE GISA 85 ZKIA

Euskarak duen Framing Berri baten premia asetzeko proposamena

HITZAURRE GISA 87-88 ZKIA

Euskararen ainguralekuak Arrasateko gazteen hizkuntza-portaeratan. Zergatik eta non hitz egiten duten euskaraz

Hitzaurre gisa

Hitzaurre gisa BAT 95

Hitzaurre gisa BAT 96

Habitusa edo hizkuntzaren ezkutuko curriculuma Unibertsitatean

Hizkuntzen eta hizkuntza etxeen mundua

Hitzaurre gisa BAT 97

Hitzaurre gisa BAT 98

Hitzaurre gisa BAT 99

Hitzaurre gisa

Hitzaurre gisa BAT 103

Hitzaurre gisa BAT 104

BAT 106 – 2018 (1), “Hitzaurrea”

Euskaraz bizitzeko diskurtsoak eta bizipenak

BAT 118 – 2018 (3), Hitzaurrea

BAT 105. HITZAURREA

Tolosaldedko Lurraldearen Zatiko Planaren Eragin Linguistikoaren Ebaluazioa. Kasu praktiko bat

HITZAURREA

BAT-109-2018-4-HITZAURREA

Hitzaurrea

BAT 110. 2019 (1). Arnasguneak. Etorkizuneko erronkak

Proba (ezabatu leike)

laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena laburpena

BAT 112 – 2019(3) – Hitzaurrea

BAT 113 – 2019 (4) – Hitzaurrea

Kronika-Gogoeta-Kritika

Aurkezpen gisa

Kronika-Gogoeta-Kritika

Euskararen kale-erabilpenaren neurketa

Nafaroako irakaskuntza publikoko euskal adarren egoera

Lan mundua eta euskara: gainbegirada orokor bat

Hezkuntza eremuko lege berriak eta euskararen normalkuntza: zenbait gogoeta

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% 11 ITZIAR IDIAZABAL BAT - Soziolinguistika aldizkaria Euskal Eskola Publikoaren legea eta Irakaslegoaren Hizkuntza Eskakizunen Dekretuaren inguruan zenbait gogoeta egiten dira euskararen normalkuntza ikusmiratzat harturik. Urte askotan, eta autonomia legealdiarekin bereziki, euskal eskolaren erreformaren ardatza izatetik, saihestu edo arindu beharreko obligazioa izatera mugatzen dela dirudi euskararen normalizazioak, lege hauetan. Baieztapen hau arrazoitzeko aipatutako legeen zenbait atal

Kronika-Gogoeta-Kritika

Hizkuntza jokaera-aldaketa legeen bidez

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% 11 WILLIAM F. MACKEY BAT Soziolinguistika aldizkaria William F. Mackey BAT-9 1993ko apirila Baleazaleen kalea 12-1.A Donostia Tfnoa:46 66 76 Faxa:46 68 94 Hizkuntza jokaera-aldaketa legeen bidez Legeek hizkuntza jokaera-aldaketan dituzten mugak aztertzen dira artikulu honetan. Hizkuntza jokaera-aldaketa kultura-, demografia-, geografia- eta politika-baldintzen pean dago Mackeyren ustez eta, beraz, gizarte-aldaketa orokorragoari lotu behar zaio. Hizkuntza jokaera-aldaketaren mekanismo soziolinguistikoak hauek lirateke: hizkuntza jokaera hiztunen

Euskararen bilakaera 1981-1991 hamarkadan: zentsuetan eta erroldan jasotako datuen arabera

Europear erakundeen jarrera hizkuntza gutxituekiko

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% BAT - Soziolinguistika aldizkaria BAT-12 / 1994ko ekaina Baleazaleen kalea 12 - 1. A Donostia Tfnoa: 46 66 76 / 50 Faxa: 46 68 94 Europar erakundeen jarrera hizkuntza gutxituekiko Iñaki Agirreazkuenaga eta Xabier Iriondo Even though this article is intended to review the main decisions which have been recently taken in Europe, we will like to differentiate first between the European institutions implied, so as to situate the consequences they could bring into the Basque Language. We realise

Euskararen erabileraren normalkuntza prozesuaren ebaluazioa euskal herri administrazioetan

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% euskal kulturaren batzarrea baleazaleen12-1./20011Donostia DOSSIERRA 17. zk / 1995eko abendua 17 EUSKARAREN ERABILERAREN NORMALKUNTZA PROZESUAREN EBALUAZIOA EUSKAL HERRI ADMINISTRAZIOETAN Jokin Azkue Arrastoa Hizkuntza Politikarako Sailordetza Oharra: Eusko Jaurlaritzako Gobernu Batzordeari aurkeztutako 1995eko irailaren 5ean. Berau izan da oinarri dokumentu hau egiterakoan. I. SARRERA Azaroaren 24ko 10/1982 Oinarrizko Legearekin, Euskararen Erabilpena Arauzkotzekoarekin eman zitzaion hasiera Euskal Herri Administrazioetan

Euskararen aldeko gizarte mugimendua (EGM): zeregina eta artikulazioa

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% euskal kulturaren batzarrea baleazaleen kalea 12- 1. / 20011 Donostia DOSSIERRA 16. zk / 1995eko urria EUSKARAREN ALDEKO GIZARTE MUGIMENDUA (EGM): ZEREGINA ETA ARTIKULAZIOA Paulo Agirrebaltzategi EKB-ko lehendakaria SARRERA Hasteko, esan beharra daukagu guztiz interesgarri ezezik, larri ere iruditzen zaigula datozen bi egunotan aztertuko dugun gaia, EKBtik begiratuta. Bi aldetatik da larria: a) Berez guztiz garrantzizkoa delako euskararen berreskurapen-prozesuari begira; b) Lehenbailehen egin beharrekoa delako,

Elebitasuna Irlandan 1973tik 1983ra: azterketa soziolinguistiko nazionalen gaibegirada

Kataluniako hizkuntz normalizazio plan orokorra: Hizkuntz politikak definitzeko eta burutzeko marko estrategikoa

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan. %%% euskalkulturarenbatzarrea baleazaleenkalea12-1./20011Donostia DOSSIERRA 20-21. zk / 1996ko abendua AURREKARIAK Kataluniako Generalitatea 1977an behin-behinekoz berrezarri zenetik hizkuntz politikako zenbait neurri hartuak baziren ere1 beraz, 1979ko Autonomi Estatutua baino lehen, esan daiteke 1980ko lehenengo hauteskunde autonomikoen ondoren hasi zirela erakundeak Kataluniako egungo hizkuntz politika eskala handian antolatzen. Izan ere, 1980ko hauteskundeetatik ateratako gobernu autonomikoaren

Hizkuntzen bizitza eta heriotza

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan. %%% DOSSIERRA euskalkulturarenbatzarrea baleazaleen12-1./20011Donostia 19. zk / 1996ko urria HERIOTZA. ORDEZKAPENA Ordezkapen prozesu baten «salaketarik» zaharrenetako bat Nehemiasen liburuan aurki dezakegu: «Judu batzuk emakume axdodtar, amondar eta moabdarrekin ezkondu zirela ere jakin nuen egun haietan. Haien seme-alabetatik erdiak-edo axdoderaz mintzatzen ziren; beste batzuk bateko edo besteko herri arrotzen hizkeraz, baina inork ere ez zekien judu-hizkuntza».

José María Sánchez Carrión. «Txepetx»en teoriaren ekarpen eta aplikazioaz

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% euskal kulturaren batzarrea baleazaleen12-1./20011Donostia DOSSIERRA 18. zk / 1996ko ekaina 23 JOSE MARIA SANCHEZ CARRION «TXEPETX»EN TEORIAREN EKARPEN ETA APLIKAZIOAZ Iñaki Larrañaga Siadeco Ikerketa Elkarteko kidea Jose Angel Irigaray Zenbat Gara Kultur Elkarteko (Kafe Antzokiko Kultur Sailean) kidea eta idazlea Joxe Angel Irigarai: 1972. urtean euskaldungoa harriturik geratu zen El estado actual del vascuence en la provincia de Navarra delako liburua agertu

Ilunpetik argitara

Orain berriki hiru lan interesgarrik ikusi dute argia Nafarroan. Bi doktoretza tesi, Zuri Urmenetarena gazteleraz eta Xabier Erizerena euskaraz, Nafar Gobernuak plazaratu dituenak, eta José María Jimeno Jurío historialari ezagunaren azken liburua Txalaparta argitaletxeak merkaturatu duena. Hirurek gai nagusitzat euskara hartzeaz gain badute beste ezaugarri bat komunean: datu eta ideia berri asko erakusten dute, Jimeno Juríok historian barna murgilduz eta Urmeneta eta Erizek XIX. mendearen bukaeran eta XX.aren hasieran Nafarroan izaniko mugimendu euskaltzaleei dagokienean. 1.- José María Jimeno Jurío «Navarra. Historia del Euskara», Txalaparta argitaletxeak plazaratua Euskal Fundazioaren laguntzaz.

Unibertsitateak Belgikan, Herrial elebidunean

Euskararen erronka teknologia berrien aurrean

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan . %%% euskalkulturarenbatzarrea baleazaleenkalea12-1./20011Donostia EUSKARAREN ERRONKA TEKNOLOGIA BERRIAREN AURREAN Andoni Sagarna Eusenor-eko partaidea 13 24. zk / 1997ko urria HIZKUNTZA BATEN OSASUNA FAKTORE ASKOK BALDINTZATZEN DUTE Zorionez edo zoritxarrez hizkuntza baten iraupena nahiz heriotza ez da faktore baten edo gutxi batzuen ondorio izaten. Baldintza geopolitikoek, ekonomiaren gorabeherek, faktore psikosozial eta kulturalek eta beste hainbatek dute eragina hizkuntzaren osasunean. Horri esker edukiko dugu

Soziolinguistikazko inkestaren irakaspen batzu

Artikulu hau PDF formatoan dago, honako helbide honetan %%% DOSSIERRA euskalkulturarenbatzarrea baleazaleenkalea12-1./20011Donostia 22-23. zk / 1997ko ekaina SOZIOLINGUISTIKAZKO INKESTAREN IRAKASPEN BATZUK Erramun Baxok EKEko (Euskal Kultur Erakundea) lehendakaria 15 Idazki hau 1996an Euskal Herri osoan egin zen soziolinguistikazko inkestaren beste komentario bat da. Ba ote da zerbait gehitzeko orain arte agertu diren ikusmolde optimistei edo pesimistei? Hain segur ez. Halere gogoeta pare bat eginen dut herri hizkuntzaz, baina aldi honetan Iparraldetik

Euskara Justizia Administrazioan

1. SARRERA Espainiar Konstituzioak bere 24. artikuluan prozedura publikoaren eredua arautzen duela oinarri bezala hartuz, B.J.L.O.-k zera dio 229. artikuluan: Egintza judizialak nagusiki ahozkoak izango dira, batez ere arlo kriminalean�». Hau oinarri gisa ekarri nahi izan dut gaurko berbaldi honetara, lehenik ohar gaitezen hizkuntzak arlo judizialen duen garrantziaz. Rodriguez Aguilera jaunak, justizia administrazioari buruzko jardunaldi batzuetan esan zuen moduan zuzenbide munduan hitza edo elea ezinbesteko elementu bat da�». Erraz kontura gaitezke juriston lanabes garrantzitsuena hitza dela. Nahiz hiritar orok erabiltzen duten edo dugun hitza gure eguneroko elkar komunikaziorakom juriston kasuan hitza gure materia prima�» da, beronen bitartez lan egiten baitugu.

Euskararen kale erabilpena Euskal Herrian

1997ko azaroan Euskal Kulturaren Batzarreak euskararen kale erabilpenaren neurketa burutu zuen. Oraingoa hirugarren aldia izan du, 1989az geroztik lau urtean behin gauzatu baita. EKBren ikerketa honen ezaugarri bereizleak azterketa eremua eta metodologia dira. Esku artean duguna, Euskal Herri osoan eta behaketa zuzenaren bidez, inkesta baliatu gabe, burutzen den bakarra da. Neurketak 159 herritako 260.352 lagunen euskararen erabilpen objektiboa jaso du (behaketa zuzena), ez erabilpen aitortua (inkesta). Honek guztiak, hau da, hiztun kopuruak eta neurtzeko teknikak, emaitzen fidagarritasuna areagotzen du.

Ahoskera eta arauak. Arauak eta ahoskera

"Everyone knows that language is variable" (Edonork daki hizkuntza aldakorra dela). Hizkuntza aldatu egiten da. Hori edonork daki. Horrela hasten da behintzat Edward Sapirrek, izan den hizkuntzalaririk onenetako batek, 1921ean argitaratu zuen "Language" liburuaren kapitulu politenetako bat. Hizkuntza aldatu egiten da. Berez eta ezinbestean, hizkuntza aldatu egiten da. Aldatzen ez den hizkuntza ez dago bizirik, mogitzen ez den umea edo irekitzen ez den lorea bezala. Hizkuntzaren, giza-lengoaiaren izaeraren ezaugarri da aldakortasuna, naturaz, izaeraz dagokion osagai funtsezkoa.

Gizarte sareak eta hizkuntzaren erabilera: euskarari eta gaztelaniari egokitutako hurbilketa

1.- Sarrera Hemen aurkezten den lanak Euskal Herriko Unibertsitatearen1 babesean burututako gizarte-zientzien arloko ikerketa metodologiko baten berri ematen du. Gizarte sareen metodologiaren ingurukoa, hain zuzen ere. Ikerketa metodologikoa dela diogu, gizarte zientzien alorrean ikerkuntzan dihardutenentzat aipatutako metodologiak izan dezakeen baliogarritasuna aztertzeko ikerketa saiakera izan delako.

Hizkuntz inkesta Frantziako erroldan

Aurten iragan da Frantziako 33. errolda eta lehen aldikotz baziren 4 galde hizkuntzei buruz. Egia erran, lurralde guztietako eskaera zen, alde batetik argibide batzu biltzea herri hizkuntzen bilakaeraz, bestalde onarpen publiko bat ardiestea erroldaren bidez. Orain arte ukatzen ziguten hizkuntza horiek izaterik ez balute bezala. Denboraren buruan irabazi dugu. Egin dezagun negoziaketaren historia, gero galderaren testua aztertuko dugu. Ondorioak ez dira oraindik zabaldu, datorren abenduko omen dira. Baina oraindanik ikusiko dugu zer goaitatzen ahal dugun. NEGOZIAKETAREN HISTORIA Aspaldiko eskaera zen herri hizkuntzen inkesta egin zedin erroldaren bidez. Han eta hemen ikerketa soziolinguistikoak egiten dira. Baina zailatasun asko sortzen dira, laginaren fidagarritasunaz, gastuen aldetik, lurraldeen mugaren gatik ere. Ipar Euskal Herriaren edo Kortsikaren eremuak ongi definituak dira, baina noraino zabaltzen dira Bretainia edo Okzitania? Gainera, zer gertatzen da hizkuntzaren aldetik Parisen bizi diren alzazianoentzat edo Bordelen dauden euskaldunentzat?

EKBren 16 urteko lanaren memoria

Euskal Kulturaren Batzarrearen (EKB) ibilbidea laburbildu eta jaso nahi da ondoko memoria honetan. 16 urtetan zehar euskara eta euskal kulturaren berreskurapen eta normalkuntzaren alorrean lanean diharduten erakunde sozialen Konfederazioa izan den erakunde honen emana lerro gutxi batzuetan biltzea ez da lan erraza, eta egindako hamaika ahalegin eta ekimen aipatzeke uzteko arriskua dago gainera. Ezinbestean, hainbat eta hainbat jarduera, zailtasun, oztopo, lorpen eta bizipen itzalpean geldituko dira. EKBk euskarari eta euskalgintzari egindako ekarpenaren islada izan nahi du bilduma honek. Ekarpen horren atzean, noski, hamaika erakunde-elkarte eta euskaltzale dago, dinamizatzaile, arduradun, ordezkari, laguntzale, babesle zein lankide gisa lan eskerga egin dutenak urte hauetan guztietan. Bereziki gogoratu nahi ditugu EKBren sorreratik bertatik bultzatzaile izan ziren Eusebio Osa eta Joxemi Zumalabe lagunak. Izan zirenei eta direnei, guztiei, eskerrik beroenak EKBren izenean.

Hizkuntza eta lurraldea

Hau da, hain zuzen, J.A. LAPONCE quebectarrak idatzi zuen liburuaren izenburua (Langue et territoire, Québec 1984). Ez da nire xedea liburu ezagun horren laburpena egitea, baina idea nagusi batzuk hartuko ditut euskararen egoera aztertzeko. Problematika Hizkuntz legeak aztertzen direlarik, bi printzipio erabiltzen dira jurilinguistikan eta ondorioz hizkuntz antolaketan: lurraldetasunaren printzipioa eta nortasunarena. Lurraldea oinarri duen legeak hizkuntzaren eskubideak zaintzen ditu. Besteak, aldiz, hiztunen eskubideak ditu helburutzat. Hizkuntzaren eta lurraldearen lotura esplika daiteke bai politika mailan, bai soziolonguistikaren bidez. Frantziako iraultzaz geroztik nazioaren kontzeptuak juntatzen ditu herria, lurraldea eta hizkuntza bakarra, lehenago erregearen pertsona sakratuak erresumaren batasuna finkatzen zuen bezala. J.A. LAPONCE hizkuntzalariak beste esplikazio bat ematen digu: "Hizkuntzek eremu mugatu batean dagoen hiztunen kontzentrazioari esker diraute, erlijioak eta etniak ez bezala. Egunero badut auzoekin hitzegiteko, elkar ulertzeko beharra, aldiz, ez dut heiekin beti "erlijiotzerik", ez eta "etniatzerik" ere". (Langue et droit 1989).

Suomieraren normalkuntzaz

Urte askotan barrena Suomi-ko hizkuntz arazoa Unibertsitatean azaldu ondoren, gauza bat segurta dezaket : Euskal Herrian bertan - edo euskaldun gazteen artean bederen - oso jende gutxik dakiela, are somatzen ere, Finlandia ofizialki elebiduna denik; eta are gutxiagok Iparralde aurreratu eta baketsu hartan, azkeneko ehun urte honetantsu, hizkuntz borroka gogorra egon denik, baita bost hilabeteko gerla zibila ere. Horretaz jabeturik, Bat aldizkari honen Idazkaritzarekin elkar aditurik, lan berezi hau eskaintzea erabaki dugu. 1 - Sarrera gisa : Suomi-ren kokagunea eta oinarrizko datoak. Har dezagun eskutan hiztegi entziklopediko bat. Eta honelako zerbait irakurriko dugu :

Soziolinguistika: eremuaren ikuspegi orokorra

1.-Soziolinguistikaren sorrera eta bilakaera Soziolinguistika Estatu Batuetan sortu zen berrogeita hamarreko hamarkadaren bukaera eta hirurogeikoaren hasieran. Elkar eragin zuten hainbat arrazoik bultzatu zuten sorrera. Hizkuntzarekin loturiko arazo sozialek indar handia hartu zuten (gutxiengoen kontrako bereizkeria ingelesaren aldaera nagusiak ez menderatu edo ez erabiltzeagatik; estatu berri ugariren deskolonizazioa eta hortik eratorritako tradiziorik gabeko hizkuntzen ofizialtze eta alfabetatze arazoak...) eta arazoaz sakon jabetu zirenez, garai hartako gobenu demokraten (Kennedy eta Johnson) lehentasun politikoen artean egotera iritsi ziren. Eremu intelektualetan, halaber, joera desberdinetako espezialisten arteko topaketak antolatu ziren. Izan ere, joera desberdinetakoak izan arren denek zuten hizkuntzaren erabilera sozialak ezagutzeko gogo bizia. Gogo horrek une hartan gorpuzten ari zen joera sortzaile-generatibistari, nolabait erantzun nahi zion. 1964ko udan mintegi bat antolatu zen eta bertan bildu ziren, besteak beste, antropologoak, soziologoak, psikologoak eta komunikazioan espezialista ziren hainbat. Mintegia Californiako Los Angeles-eko Unibertsitatean egin zen (UCLA), eta hor jarri izan da, inon jarri behar bada, disziplina honen sorrera�» ofiziala. William Bright-en aburuz, topaketa haren antolatzailea, soziolinguistikaren aztergaia hizkuntza aniztasuna da�» (Bright 1966:11) eta ondoko dimentsioak ezarri zituen:

Hizkuntza gutxitua, bizi iraupena eta normalkuntza

Badirudi plangintzen garaia iritsi dela Euskal Herrira. Biziberritzeko planak, normalkuntza planak, plangintza estrategikoak, kudeaketa planak,.... Planak eta plangintzak noiznahi, nonahi eta zernahirako. Kontu horietan hasi besterik egin ez dugunean eta plangintzak eta kuantitatibismoaren aurkako ahots kritikoak agertu zaizkigu. Batzuk arrazoiz eta borondate onez gogorarazi digute gogoeta eta eztabaida beharrezkoa dela. Hizkuntzaren normalkuntzan, hizkuntzei buruzko teoria sozialetan, bereziki soziolinguistikan, elementuren bat ezinbestekoa bada zerbait ulergarri eraikitzeko, hizkuntza bera da ezinbestekoa. Pernandoren egia bota dudala pentsa daiteke eta, zintzo esanda, horrela da. Baina, badirudi batzuei ahaztu egin zaiela. Badirudi batzuek euskararen hizkuntza- komunitatea eraiki nahi dutela euskara bera existitu ez bailitzan. Begi bistakoa da euskararen hizkuntza-komunitatean euskara dela muina eta ardatza. Hori jakina dela, inplizitu dagoela, ez dela aipatu behar eta antzekorik esan diezadaketenei, hizkuntzaren beraren egoera zertan den ezagutzea ezinbestekoa dela ihardetsiko nieke.

Udalerri euskaldunak Mugimendu izatetik Mankomunitatea egituratzera

Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen (UEMA) historiaren idazketa eginkizun dago oraindik eta, agian, urte-ikuspegi zabalago batetik egin ahalko da egunen batean. Hala ere, hizkuntzalaritzaren esparruari atxikiriko aldizkari honen xedeetarako, egokia deritzot ale honen ardatza den UEMAren ibilbidearen eta egindakoaren ildo nabarmen nagusiak bederen orriratzeari. Egunen bat etorriko da gaiak merezi duen adinako historia mardula egin beharko dena. Horrelako lanari heltzeak ezinbestean dakar, honen txikian bertan, aldien arteko bereizpen batzuk egin beharra. Eta UEMAren histori ibildideari dagokionez, neuk ere, historia unibertsalean egiten denez, historiaurrea eta historia bereziko nituzke hasteko.

Esloveniako egitura etnikoa eta gutxiengoen babesa

SARRERA: HURBILPEN HISTORIKO-GEOGRAFIKOA Aniztasun kulturala eta historian jasandako gora-beheren ondorioz, Eslovenia Europako Lorategi Kulturala�» deitu izan da maiz. 20.000 km2 besterik ez dituen lurralde hau, Europako lau eskualde zabalen bidegurutzean dago kokaturik: Eremu Alpinoa, Pannoniar lurraldeak, gune Dinarikoa eta Mediterranioko kostaldea. Bestalde, lau nazio, kultur eta hizkuntzen topagunea ere bada: italiarrak mendebaldean, austriarrak iparraldean, fino-ugriar hungariarrak ekialdean eta eslaviar-kroaziarrak hegoaldean. Eslovenia garraioen ikuspuntutik oso gune aproposa da, izan ere, europako hiru errepide nagusik zeharkatzen dute: Bartzelonatik Kievera doana, Munichetik Estambulera doana eta Pragatik Ipar-Adriatikorakoa doana.

Arlo komertzialeko hizkuntza araudi nagusiak beste herrialdeetan

Agur andere eta jaun, Atsegina da niretzat gaurkoan zuekin batera arlo komertziala, iragarkiak, enpresen izenak, kontsumitzailearekiko zerbitzu hizkuntza eta abarri zuzendutako legediak egin dituzten herri zenbaiti buruz aritzea. Guk egunero jorratu nahi izaten dugun komertzioaren sektore zabal hori izango dugu aipagai gaurkoan. Jakin badakizue Quebec-en arlo honek legegilea kezkatu izan duela. Zer da, ordea, beste herrietan gertatzen dena? Oro har, herri edo estatu gehienek ez dute legediarik behar izaten arlo honetan, arazo bereziak dituzten horiek izan ezik. Alegia, atzerriko hizkuntza bat hizkuntza nazionala edo ofizialaren lekua hartzen ari den herri edo estatu horietan izan ezik. Alde batera utziko ditut arlo jakin batzuetako legediak, ohiko kontsumoa duten produktuen etiketaia esaterako, hau da, jakien kontserba ontziak edo sendagaien erabilera arauak. Kasu hauek oso bereziak dira eta gutxi dira munduan bere herritarrek produktu hauek ezagutzen ez duten hizkuntza batean jasotzea onartzen dute herrialdeak, eta are gutxiago produktu horiek herrialdean bertan ekoitzi dituztenean.

Katalaneraren erabilera nola sustatu

Pertsonarteko erabilera, hots, aurrez aurreko erabilera; aurrez idatzi eta finkatutakoa ez dena; horixe izan zuten Grup de Sociolingüísticak antolatutako jardunaldietara hurbildutakoek arretagune. Helburua, berriz, nola eragin katalaneraren erabileraren hazkundea. Grup de Sociolingüístikak Soziolinguistikaren alorrean ezagutza sakona eta eskarmentu handia duten adituak biltzen ditu. Sortu zenetik katalaneraren berreskurapen eta normalkuntzari soziolinguistikaren alorretik ekarpen kualifikatua egiten ahalegindu izan da. Bere eragina eta itzala nabariak izan dira azken urteotako hizkuntza politikaren hainbat alorretan, ikerketa arloan nahiz hizkuntza katalanaren aldeko mugimenduetan. Jardunaldi hauek, halaber, katalaneraren erabilera handitzea helburu izango duen aro bati hasiera emateko lehen prestaketa lana izan nahi zuten.

Erabileraren Kale Neurketa. Ibilbidea eta metodologia

SARRERA Euskal Herriko Kale Neurketak, Euskal Herri osoan, eremu publikoan ¾kalean¾, euskararen ahozko erabilera neurtzen du. Estreinakoz 1989an egin zen neurketa hori, geroztik lau urtean behin errepikatu da. Hamabi urte igaro ondoren, beraz, IV. Kale Neurketa burutu dugu. Orain arteko hiru Neurketak Euskal Kultur Batzarraren (EKB) zuzendaritzapean egin dira. EKB desagerturik SEI Elkarteak hartu du bere gain euskararen egoera zertan den aztertzeko ezinbestekoa den ikerketa hau. Esan bezala, hamabi urteko ibilbide luzea du Euskal Herri mailako Kale Neurketak. Aurretik, Siadecok burutu zituen kale neurketak, Gipuzkoa osoan (1983) eta Ipar Euskal Herriko barnealdean. Aitzindaritza lan horien ostean, proiektu hau sortzeko ahalegin eta ekarpen handiak egin zituzten Siadecok berak metodologiari dagokionean (Iñaki Larrañaga eta Kike Amonarriz buru), unibertsitateko zenbait irakaslek erabilerari buruzko teorizazioan (J.L. Alvarez Enparantza Txillardegi�» eta Xabier Isasi), eta Euskal Kulturaren Batzarrak proiektuari maila orotako babes eta laguntza logistikoa�» eskainiz. Bihoakie bada, horiei guztiei gure esker ona euskararen osasuna diagnostikatzeko lanari eta, oro har, euskal soziolinguistikari egindako ekarpen garrantzitsu honengatik.

Frantsesaren lege-babesa Quebec-en, aurrerabideak

Oharra: Daniel Turp abokatu eta unibertsitateko irakaslea da. Frantses hizkuntza eta hiztunen eskubideen alde jardun da azken urteotan eta ekarpen ugari egin ditu. Hemen jasotakoa iaz Quebec-eko legebiltzarrari zuzendutako bi txostenen laburpena da. Txostenak eskuratu nahi dituenak jo beza honako helbide honetara: http://www.etatsgeneraux.gouv.qc.ca Hizkuntza eskubideak oinarrizko eskubideak dira eta lege babes gorena behar dute�». Honela laburbil liteke ondorengo lerroetan jasotzen denak. Daniel Turp abokatu eta unibertsitateko irakasleak aurten bi txosten igorri dizkio Quebec-eko legebiltzarrak gai hauek jorratzeko duen batzordeari. Oraingo honetan bi txosten horien edukia laburbiltzen ahaleginduko gara. Lehena Quebec-en hizkuntza eskubideek behar duten lege-babesari buruzkoa da, bigarrena, berriz, nazioarteko legedien aldetik behar duenari buruzkoa.

Hizkuntz komunitate eta errepertorioa

Oharra: Lan hau Sociolingüística de la lengua catalana (1998, Bartzelona, Ariel arg.) eskuliburuaren La comunitat i el repertori lingüístic�» atalaren itzulpena da. Soziolinguistikan aztertzen dugun unitate soziala hizkuntz komunitatea da: hiztun taldea. Hain zuzen ere, ezaugarritzat bere komunikazio dentsitatea eta, beraz, komunean zenbait bereizgarri dituen hiztun taldea. Bloomfield-ek (1933, ikus 3.4) idazten zuen ordurako: «Imajina dezagun mapa oso handia eta bertan komunitate bateko hiztun bakoitzeko marka bat jartzen dugula. Eta imajina dezagun edozein hiztunek esaldi bat ahoskatzen duen bakoitzean gezitxo bat agertzen dela mapan, bere puntutik entzule bakoitza irudikatzen duten puntuetarako ibilbidea adierazteko. Denbora tarte jakin baten bukaeran demagun hirurogeita hamar urte inguru mapa horrek komunitatearen barruko komunikazio dentsitatea erakutsiko liguke []. Gezi sistema hori sistema moduan hartuta, esan dezakegu ahultasun lerroek bereizten dituztela azpitaldeak ahots komunikazio sare horretan». Hizkuntz komunitate bat mugatzea erraza izan daiteke, talde txiki, isolatu eta eginkizun sozial oso finkokoetan eginez gero. Hala ere, hirietako hizkuntz komunitateak mugatzerakoan zailtasunak handiagoak dira eta Herrialde Katalanetan urbanizazio portzentajeak oso altuak dira. Hirietan, gero eta indibiduo gehiago daude sare sozial irekietan eta zatituta izaten dituzte eginkizun sozialak. Esan behar ote dugu Andorrako Printzerrian komunitateak elkarren ondoan ezarrita daudela? Edo, bestela, ama hizkuntza desberdinetako hiritarrek osatutako komunitate bakarra dagoela, eremu politiko, komunikatibo eta sozial espezifikoa partekatzen (ikus 3. grafikoa, 74. or.)? Eta galdera bera egin dezakegu Bartzelona, Valentzia, Tarragona eta Reus-eko metropoli barrutiei buruz, bai eta atzerritar asko era egonkor batean finkatuta daudeneko eremu turistikoei buruz ere. Jarraian azaltzen ditugun komunitatearen definizioek alderdi desberdinak nabarmentzen dituzte.

Estatu mailako hizkuntza politiken zenbait oinarri eta eredu

Oharra: lan hau E. Boix eta F. X. Vila irakasleen Sociolingüística de la llengua catalana (1997, Bartzelona, Ariel argitaletxea) liburuan oinarritua dago. 1.- HIZKUNTZA POLITIKA ETA ESTATUAREN ERAKETA Estatu gehienak eleanitzak dira, nabardura eta gradu desberdinetan agertzen bada ere, eleaniztasun hori ukaezina da. Horixe da Boix eta Vila jaunak azpimarratzen duten lehen ezaugarria, hizkuntza politikaz mintzatzera doazelarik. Non dago, ordea, estatuen arteko aldea? Abiapuntu bera izan arren, errealitate eleaniztun horren aurrean duten jarrerak bereizten ditu estatu batzuk besteengandik. Boix eta Vila jaunen asmoa da liburuaren atal honetan hizkuntza politiken arteko aldeak azaltzea.

Europako hizkuntzak zenbakitan

Oharra: hemen esaten direnak El catal� , llengua d´Europa (Kataluniako Generalitateak eta Balearretako gobernuak argitaratua 2001. urtean) izeneko argitalpeneko 18-23 orrialdetan jasotakoaren itzulpena da eta bertakoak dira, halaber, irudiak. ESTATUEN HIZKUNTZAK, BATASUNAREN HIZKUNTZAK Europako Kontseiluak aho batez onartzen dituenak dira Europako Batasunean hizkuntza ofizialak. Hizkuntza ofizial bat baino gehiago duten estatuen kasuan ofizialtzat hartzen den/diren hizkuntza/k, dagokion estatuaren eskariari erantzunez egiten da, estatu horretako legedia orokorrak agintzen duenaren arabera beti ere.

Makroikerketa Soziolinguistikoei buruzko irakurketa kritikoa

Aldizkariaren zenbaki honetako dosierrean zenbait nazioarteko ikerketa makrosoziolinguistikoetan, edo makroetan�», euskararen egoera erlatiboa, hau da, beste hizkuntzekin alderatu eta horren araberakoa, nolakoa den azaltzen da. Aspaldidanik egiten dira mota askotako ikerketa makroak, 1960ko hamarkadaz geroztik batik bat, eta helburu ezberdinen pean bideratzen dira: 1) Batzuetan hizkuntza izan da ardatz nagusia eta, horrelakoetan, euskarari buruz, soilean, edo euskara hizkuntza erregionala, gutxiengoena, gutxitua, menpekoa, eta abarren inguruan mintzatzen da; besteetan, berriz, hiztun multzoa izan da ardatz hori eta, orduan, deitura ezberdinak erabiltzen dira: euskara hiztun taldeak edo euskaldun taldeak, euskal gutxiengo linguistikoa, euskal komunitatea, Euskal Herria, etab. 2) Deskribatzaileak dira, gehienetan, zenbait alderdiren arabera: hizkuntza familiak, hizkuntza tipologia, kokapen geopolitikoa, hiztun kopurua, ahozkoa / ahozkoa eta idatzizkoa den, hizkuntza estandarizazio maila, etab.; baina badira teorizazioan oinarrituta egin direnak ere: korpusa eta estatusa bereiztuz, bizitasun edo bizindar etnolinguistikoa, hizkuntza berreskuratzea, giza eskubideak, adibidez. 3) Batetik, batez ere helburu zientifikoaren pean egindakoak ditugu, inozenteak edo, ezagutza soziolinguistikoa areagotzeko; bestetik, batez ere helburu politikoaren pean bultzatu direnak, ez horren inozenteak, esate baterako, hartuko diren edo jadanik hartuta dauden zenbait erabaki justifikatzeko. 4) Batzuek hizkuntza guztiak (6.000 inguru, gehienen iritziz) jaso nahi dituzte; beste batzuek, ordea, hizkuntza gutxi aztertzen dituzte, baina gutxi horiek nahiko adierazgarriak izan daitezkeenak, prototipo gisa, guztien ordezkari modura hartuz. 5) Diziplina baten pean antolatu direnak; hizkuntzalaritzan sar daitezkeenak dira gehiengoak. Baita diziplinanitzak edo disziplinartekoak direnak ere, sozio-psiko-linguistikoak gehienetan. 6) Ikerlari, unibertsitate eta herri berezi batzuen inguruan garatu direnak daude; baita sakabanatuta egin direnak ere. Hau da, ikerketa makro mota askotakoak, eta mota ezberdinen artekoak ere, badaude. Hauetan, euskararen eta euskal komunitatearen presentzia ziurtatua egon ohi da, gehienetan. Mereziko luke euskara, euskal komunitatea eta Euskal Herria sartuz kanpotik bideratu diren ikerketak nolakoak izan diren eta nolako emaitzak eman dituzten aztertzea; baina beste baterako utzi beharko dugu. Artikulu honetan ikerketa makro hauetako batzuk bakarrik hartuko dira kontuan: Europako Batasunak (EB) azken urteetan zuzenean edo zeharka bultzatu dituen ikerketak, batik bat bertako hizkuntza ez-ofizialak�» (eskualdekoak edo gutxiengoak, EBko deiturak erabiliz) eta hauen hizkuntza taldeak�» aztertzeko bideratu direnak. Hauen artean ondorengoak aukeratuko dira, soziolinguistika alorrean aipatuenak direlako, beharbada: 1) Europako Kontseiluak landu eta 1992an onartu eta argitaratutako European Charter for Regional or Minority Languages/Charte européenne des langues régionales ou minoritaires, 2) Europako Batzordeak agindua eta 1996an argitaratua: Euromosaic. Production et reproduction des groupes linguistiques minoritaires au sein de l´Union européenne, nahiz eta argitalpenean ondorengoa esan: txostena Batzordeko zerbitzuen barne erabilerarako ezarri da. Publikoen eskura jarri bada ere, ezin da Batzordeko posizio ofizialaren azalpen modura hartu�», 3) ECMIk edo Gutxiengo Egoeratarako Europako Zentroak 1999an argitaratutako The cost-effectiveness evaluation of minority language policies: Case studies on Wales, Ireland and the Basque Country ikerketa.

Donostia-Baiona Eurohiria planaren aurkezpena

Oharra: Artikulu hau Baiona-Donostia Eurohiriaren Liburu Zuriaren txostenaren laburpena da, eta Baiona-Donostia Eurohiriaren Aholkularitza Bulegoak argitaratu du (agency@eurocity.gipuzkoa.net). Eurohiria aurkezten duen beste txostenik ez dugu aurkitu. Hizkuntzaren inguruko gaiez hausnarketa egiteko mintegi bat burutu zen 2002ko maiatzean Donostian eta Baionan; gaiaren inguruan Maria-Jose Azurmendik egindako gogoeta aldizkari honetan bertan duzu. ABIAPUNTUA: bi lurralde mugakide Abiapuntutzat bi lurralde errealitate desberdin eta urruneko�» ditugu nahiz mugakide. Hain gertu eta hain urrun daudenak. Muga tarteko duten bi lurralde, goi-mailako erabaki politiko baten ondorioz (Europa eraikitzeko prozesua), etorkizun komuna�» eta ustez hobea izatera behartuta daudenak. Europar estatu nagusiaren lehen hipotesia da hemen abiapuntutzat hartzen duguna.

Katalanaren erabilera Kataluniako eguneroko prentsan

Artikulu hau egilea Bartzelonako unibertsitateko Gizarte Egitura eta Aldaketa doktoretzako programan Ana Colladoren zuzendaritzapean egiten ari den doktoretza tesian oinarritzen da. Tesiaren gaia hizkuntza katalanaren erabilera da, Katalunian saltzen den informazio orokorreko eguneroko prentsan. Sektoreko enpresek eta profesionalek argitalpenetan katalanaren erabilerarekiko duten jarrera ikertzen eta aztertzen du lanak. Komunikabideen gizarte zeregina gero eta garrantzitsuagoa da, kultura zabaltzeko sistema gisa, eta, horren ondorioz, beharrezkoa da barne ikuspegitik hizkuntza katalana arlo horretan zenbateraino erabiltzen den jakitea. Alegia, komunikabideek hizkuntza katalana zergatik erabiltzen duten eta zergatik ez aztertu behar da, bai eta gauza bat ala bestea erabakitzeko eragina duten arrazoiak, motibazioak eta interesak ere.

Euskararen erabilera egitasmoak EAEko ikastetxeetan.

*Oharra: lan hau erabili.com webgunean argitaratu zuen Iñaki Artola Zubillagak, 2003ko maiatzaren 28an.

Hizkuntza zerbitzuak unibertsitatean (EHU)

1. EUSKARA ZERBITZUAK Honako irakurgai honek ez du aztergai akademiko bat izan nahi, hizkuntza zerbitzuen zeregin eta antolamenduaren inguruko gogoeta baizik. Bestalde, adierazi beharra daukat, lehenbizi, ez dela azterketa soziolinguistikoa ere, nahiz eta euskararen egoera eta unibertsitateko euskaldunen izaera behin eta berriz aipatuko diren. Horrela, hizkuntza zerbitzuez arituko naiz, eta ez hizkuntzak unibertsitatean duen egoeraz, ez irakaskuntzari, ezta ikerkuntzari dagokionez ere.

Lanbide Heziketa eta euskara Euskal Autonomia Erkidegoan

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eta Batxilergoan bere ikasketak euskaraz egiten jarraitzen dutenak gehiengoa dira; aldiz, Lanbide Heziketara hurbiltzen direnek, azken urte hauetan, badirudi hizkuntzari lehentasunik ez diotela ematen, edo beste era bateko arazoak daudela, eta horiek galarazten dutela ikasketak euskaraz jarraitu nahi dituztenei beren aukera aurrera eramatea.

Estatuz kanpoko etorkinak eta hizkuntza normalizazioa EAEn: administrazio publikoaren eta herri mugimenduen ahaleginak.

EAE-KO ESTATUZ KANPOKO ETORKINEN INGURUKO ZENBAIT DATU Euskal gizartea emigratzailea izan da aspalditik. Hala ere, XIX. mendearen amaieran, bereziki Bilbo-Handia eskualdean industriak hartu zuen indarra bide, estatu espainiarreko etorkin ugari iristen hasi ziren. Hala, XX. mendean, EAEk bi prozesuak bizi izan zituen: euskal emigrazioa kanpoalderantz (bereziki Ameriketarantz) eta immigrazio espainiarra Euskadirantz.

Metodologia sendorik gabe teoria onik ez

Hizkuntzen arteko ukipen egoera gertaera arrunta da. Hau da, herri askotan jazotzen da; Europan bakarrik berrogeita hamar milioi pertsona inguru bizitzen gara egoera horretan. Halere, ez da gehiegi aztertu. Gehienetan, hizkuntza gutxitua desagertu aurreko egoera gisa ulertzen da. Baina beti ez da horrela izaten. Horra hor, lekuko, euskararen egoera. Hizkuntzen arteko ukipen egoera, bada, ezegonkorra da; aldakorra, alegia. Aldakortasun horretan hizkuntzen arteko lehia ez da beti modu berean agertzen. Hizkuntza gutxituaren aldetik iraupenerako erresistentziarik izaten ez bada erabateko desagerpena berandu baino lehenago gertaera segurua da. Erresistentzia egonez gero hizkuntza gutxitua iraunarazi daiteke. Erresistentziatik harago, berreskurapena eginkizun zaila eta luzea da.

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan (2002-2005)

HAEE-IVAP: euskararen erabilera normalizatzeko prozesua administrazio publikoetan

1 SARRERA. Administrazio Publikoetako euskararen erabilera normalizatzeko esparruan Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak (hemendik aurrera ezagunagoa den IVAP akronimoa erabiliko dugu Eusko Jaurlaritzako Erakunde Autonomo hau aipatzeko) egiten duen lana behar bezala ulertzeko, bidezkoa da lan hori IVAPen misioaren kontestuan kokatzea. Araudiak ematen dizkion helburuak, eskumenak, eta eginkizunak kontuan hartuta, IVAPek honela definitzen du bere misioa:

Sarrera

LAN-MUNDUA: GAURKO EGOERA ETA ASMOAK

HITZAURRE GISA 58 ZKIA.

Oraingo 58. zenbaki honetako dossierraren gai monografikoa euskararen egoera Nafarroa Garaian da. Gaia oso zabala da berez, zenbait aplikazio eremu, arlo, topiko eta abar jaso behar dituelako, nahiz eta bakarrik Nafarroa Garaiko lurraldeko testuingurura mugatu. Harritzekoa dugu horrela egitea, aurreko zenbakietako gai monografikoetako zenbait aplikazio eremu, arlo, eta topiko errepikatuko ditugulako; orduan gehienbat Euskal Autonomo Erkidegoko (EAE) hiru lurraldeetako testuingurura mugatu genuen eta orain, berriz, beste lurralde batera mugatuko dugu. Hau da, Euskal Herria (EH) politiko-administratiboki (baita ekonomikoki, sozialki, kulturalki, eta abar) hiru multzotan banatuta dagoenez, hiru hizkuntza politika eta plangintza ezberdin aplikatzen dira bertan; hiruretan emaitza ezberdinak lortzen direnez, hiru lurralde-multzoen arteko egoera soziolinguistikoak geroz eta ezberdinagoak dira. Ezinezkoa zaio EHri hizkuntza komunitate bakar moduan funtzionatzea. Zentzu honetan, aspaldidanik dakigu EAEn dugula hizkuntza politika eta plangintza aurreratuena, emaitza onenak bertan lortzen direla, eta egoera soziolinguistiko onena bertan dagoela. Nafarroa Garaian, ordea, egoera okerragoa da zentzu guztietan, zenbaki honetako artikuluetan adieraziko den bezala. Neurri batean beharrezkoa gertatu zaigu horrela jokatzea aldizkarian, nahiz eta beste neurri batean jakin badakigun horrela egitean EHko banatze politiko-administratibo bera errepikatzen dugula; eta beharbada banaketa bera baieztatzea ote da? Honez gain, Nafarroa Garaiari buruz ari gara, ez Nafarroari buruz besterik gabe, dakigunez Nafarroa ere bi multzo politiko-administratibotan banatuta dago-eta. Soziolinguistikoki begiratuta, Nafarroa Garaian ez dago hizkuntza politika eta plangintza bakarra lurralde (edo azpilarrualde?) osoan, baizik hiru zona soziolinguistiko bereizten dira, bakoitzarentzako hizkuntza politika ezberdina ezarriz: horrela, Nafarroa Garaia da euskararekiko egoera desestrukturatuena agertzen duen euskal lurraldea.

Irakastereduak aldatzeko ordua ote?

EUSKARAREN EGOERAZ IPARRALDEAN: ZENBAIT GOGOETA SARRERA GISA

Soziolinguistika ikasketak UPV/EHUko hiru kanpusetan

Argitalpen Batzordearen esker ona Maria-Jose Azurmendiri

Euskal Herriko Gaztetxoen eskola-orduz kanpoko hizkuntz erabilera

1. Sarrera Artikulu honetan agertzen diren datuak 1999an 13-14 urteko gaztetxoen euskararen egoerari (1) buruz EAEn, Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian egindako ikerketak eskaini zituenak dira (2).

Euskal Herriko Kale erabileraren neurketa. Ikerketaren nondik norakoak

Euskara eta euskal kultura 2020 Ipar Euskal Herriko gogoetak

Iragan urteko maiatzean, BAT adizkarian aipatzen nuen Ipar Euskal Herrian gogota aro batean sartuak ginela, propektiba eraginkor bat asmatzeko datozen 15 urteetarako. Gogoetak bururatuak dira eta orain egitarauen aroan sartuak gara. Bilduma bat egin nahi nuke erakusteko Iparraldeko ikus moldea euskal kulturari buruz.

Euskarazko Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak (IKT-ak)

“Informazioaren gizartea” kontzeptua entzun genuen, lehenengo aldiz, orain urte batzuk eta, horrekin batera, “Teknologia Berriei” buruz hitz egiten hasi ginen. Internetek, hau da sareen Sareak, bizitza aldatu digu: lan egiteko modua, negozioak egiteko modua, pertsonekin erlazionatzeko modua, zerbitzuak jasotzeko modua, informazioa jasotzeko modua… Internetekin batera beste kontzeptu berri bat ere sortu zen “errealitate birtuala”, gure ordenagailuaren bidez iristen zaigun beste espazio bat.

Zenbakia

Asier Basurto Arruti

Xan Aire

Asier Basurto Arruti

Asier Basurto Arruti

Odei Guirado Irasuegi

Xan Aire

Iñaki Beristain Agirre

Imanol Artola Artetxe

Naroa Anabitarte

Eider Gurrutxaga Larrañaga

Aitor Uncetabarrenechea del Río

Martin Txintxurreta Albizua

Odei Guirado Irasuegi

Jone Rua Alkain

Irati Lizeaga Elizalde